Archive - 26 Çĕртме, 2014 - Хыпар

Владимир Васильевич Черинов 1926 çулта Курск облаçĕнче çуралнă. Мĕн пĕчĕкренех Харьков хулинче пурăннă. 1942 çулта вăл, чăн çулне пытарса, хăй ирĕкĕпе çара кайнă* Орел, Курск çапăçăвĕсене хутшăннă. Саратоври çарпа тинĕс училищинчен вĕренсе тухсан Хĕрлĕ флота кĕнĕ. Фашистсене Березинра, Припятьре, Бугрыра, Днестрта аркатнă. Берлин çумĕнчи Шпрее юхан шывĕ çинче паттăрлăх кăтартнă. 1945 çулхи ака уйăхĕн 24-мĕшĕнче пуçне хунă. Ăна Берлинри Трептов паркĕнче тăванла вил тăпри çине пытарнă. 1945 çулхи çу уйăхĕн 31-мĕшĕнче СССР Аслă Совечĕн Президиумĕ ăна Совет Союзĕн Геройĕн ятне панă.

Республика кунĕнче Хĕрлĕ тÿрем самантлăха та лăпланмарĕ.

Уяв парнийĕ кÿресси - халăхăмăрăн ырă йăли.

Йĕпреç тăрăхĕнче механизаторсен професси ăсталăхне ÿстерессине, çĕр ĕçĕнчи паха опыта сарассине пысăк вырăн уйăраççĕ. Çакна районти сухаçăсен ăмăртăвне кашни çулах ирттерни те лайăх çирĕплетет. Йăлана кĕнĕ тупăшăва хутшăнма кăмăл тунисене çак кунсенче «Красный партизан» колхоз йышăнчĕ.

Канаш районĕнчи Вăрăмпуç ял тăрăхĕнче пушă ларакан çурт çукпа пĕрех. Унашкаллисене çамрăксем йышăнсах пыраççĕ: çĕнĕ пÿрт лартаççĕ, хушма хуçалăх ĕрчетеççĕ. Вăрăмпуçăн çĕнĕ урамĕ те капмар та çутă çуртсемпе тулсах пырать.

Чăваш Енре I Микула патша вăхăтĕнче кун çути курнă çынсем те пурăннине пуçа шăнăçтарма йывăр. 1914 çулта çĕртме уйăхĕнче çуралнă Агреппина Тимофеевна Тимофеевăна та шăпа пĕр ĕмĕр тăсăлакан кун-çул парнеленĕ. 100 çулти ватă кукамайăн аса илмелĕх савăнăçĕ те, хуйхи те - темĕн чухлех.

Унăн ĕçченлĕхĕ, иксĕлми вăй-халĕ çинчен халап хывма та май пур. Паян та пĕр вырăнта ларасшăн мар хастар хĕрарăм. Ачисен, мăнукĕсен, мăнукĕсен ачисен пурнăçĕпе кăсăклансах тăрать.

Çĕньял Пукашра Артемьевсен туслă çемйине ял-йышра пурте хисепленĕ. Кил хуçи Федор Филиппович чухăн ÿснĕ пулсан та аслă пĕлÿ илме май тупнă. Вунă çул кăна мар ялти шкула ертсе пынăскер ăна çĕнетме нумай тăрăшнă. Ун чухне ялсене çут çанталăк газĕ çитмен-çке. Çаврăнăçуллă директор шкула пăспа ăшăтма меслет тупма пултарнă. Сĕрме купăс питĕ ăста калама пултарнăран тăван ялта çеç мар, кÿршĕ Вăта Пукашра та пĕчĕк хор кружокĕсем йĕркеленĕ. Концертсем хатĕрлесе кÿршĕ ялсене çÿренĕ. Çамрăк купăсçăсем Нетуç Шуркки, Лисаппа Тули вĕрентекене питĕ пулăшнă.

Чăвашсен тĕп хулинче Шупашкарта çур миллиона яхăн çын пурăнать. Кам кăна çук кунта! Ытларах, паллă ĕнтĕ, чăвашсем, вырăссем, ун хыççăн вара тутар, мари, ирçе... Еврейсем те пур. Ĕçлеççĕ, вĕренеççĕ, ачи-пăчине ÿстереççĕ. Уявсене вара пĕрле ирттереççĕ - Атăл хĕррине çÿреççĕ, кимĕсемпе ишеççĕ...

Сăвăс - эрешмен евĕрлĕ пĕчĕк çеç кăпшанкă. Юн ĕмекенсен ушкăнĕнчен. Ытларах вăрмантан çыпăçса килеççĕ çын çумне. Ÿте кĕрсе ларсан - кăларма йывăр. Çавăнпа та аслисем ачасене йывăçсенчен пăрăнса иртме, вăрмантан тухсан та, киле çитсен те, пÿрте-çурта кĕриччен, кĕпе-тумтире хывса силлеме, пĕр-пĕрин кĕлеткине лайăх тĕрĕслеме вĕрентеççĕ. Малтанах сисместпĕр те сăвăс ÿте кĕрсе ларнине. Каярахпа кĕçĕттерсе ыратма пуçлать, унтан ÿт шыçса хĕрелсе каять. Хăш чухне çынна вĕлерме те пултарать.

Чул хула облаçĕнчи Семенов хулинче халăх ÿнер промыслин Пĕтĕм тĕнчери вун пĕрмĕш «Ылтăн хохлома» фестивалĕ иртнĕ. Чăваш Республикинчен унта ÿнер промыслин «Паха тĕрĕ» фирми хутшăннă.