Archive - Çу 2015 - Хыпар

Арçынсен хушшинче 100 çула çывхаракана сайра тĕл пулатăн. Пушарпуç ялĕнчи Степан Потапович Потапов 1915 çулхи декабрĕн 22-мĕшĕнче çуралнă. Унăн кăкăрне Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ, «Паттăрлăхшăн», «Германие çĕнтернĕшĕн», «Японие çĕнтернĕшĕн» медальсем илем кÿреççĕ. Темиçе хутчен СССР Верховнăй главнокомандующийĕн Тав çырăвне тивĕçнĕ. Нумаях пулмасть тата икĕ награда хушăнчĕ.

Чăваш Республикин хисеплĕ çыннисем!

Эпир, Чăваш наци конгресĕн Ваттисен канашĕн членĕсем - вăрçăпа тыл ветеранĕсем тата вăрçă ачисем, Тăван çĕршывăн Аслă вăрçинче çĕнтернĕренпе 70 çул çитнĕ тапхăрта тĕнчери лару-тăру тата экономикăри кризисла пулăмсем çивĕчленнишĕн пăшăрханнине палăртатпăр.

Аслă Çĕнтерÿ пулнăранпа 70 çул тултарнипе вулакаансене саламаланипе пуçланать хаçат.

Шупашкарти тĕп пасарти хаксемпе паллаштарни пур.

«Утарти çуркунне» материалта пыл хурчĕсен ĕçне çу уйăхĕнче мĕнле йĕркелесе пымаллине кĕскен çырса кăтартнă.

Кивелнĕ япаласенчен хуçалăхра кирлĕ япала хатĕрлеме май пур. Соковыжималкăран - хăйра.

Уя тухма выльăха маларах хатĕрлемелле. Уйра тÿрех нумай çÿресен ĕне чирлеме пултарать.

Пĕчĕк чĕпсене туяннă чухне вăл автан е чăх иккенне мĕнле пĕлмелле. Асăннă мелсемпе тĕрĕслесе пăхăр.

Ирхи пулакан купăстана лартма кая ан юлăр.

Сирень хитре çеç мар, усăллă та.

Пахчара улма-çырла тĕмĕсене тĕрĕс вырнаçтарма тăрăшмалла.

Çу уйăхĕнче юлашки сивĕсем иртеççĕ. Çĕмĕрт сивви, юман çулçи тухнă вăхăтра. Пахчара улма-çырла йывăçĕсем çеçке çураççĕ. Шапа хупахĕ, ака уйăхĕнчех чечеке ларнăскер, май пуçламăшĕнче вăррине вĕçтерет. Хăлха çакки курăкĕ сарă çеçкепе ешĕл çарана тĕрлет. Ытти çурхи чечексем те вĕлле хурчĕшĕн пыл тума илĕртмĕш çимĕçсем. Вăйлă çемьесем çу уйăхĕнче 3-4 кг питĕ сиплĕ пыл хатĕрлеççĕ.

Тепĕр чухне чăх-чĕп сутакансем талăкри чĕпсене çăмарта тăвакан чĕпсем тесе сутаççĕ те ÿссессĕн çуррине яхăн автан пулать. Çăмарта тăвакан чăхсем пулакан талăкри чĕпсене ăçтан туянмалла-ши? Талăкри чĕпсене автан е чăх пулнине мĕнле пĕлмелле?

З.МИХАЙЛОВА. Шупашкар районĕ.

Çуркуннепе ĕнесене, сурăхсене уя кăларатпăр. Уя тухма вĕсене мĕнле хатĕрлемелле-ши?

Раиса ШАРОВА. Етĕрне районĕ.

- Сирĕн пахчара сирень тĕмĕ çитĕнет-и? Нумайăшĕ «çапла» тесе хуравлĕ. Тĕрĕс те. Тахçантанпах пĕлетпĕр çак ырă шăршăллă илĕртÿллĕ тĕме. Унăн шăрши аякка сарăлса хăй патнелле туртать. Кил умне лартнă сирень çеçкине хуçи куриччен татса илеттĕмĕр, пилĕк çеçкеллĕ чечекне шыраттăмăр. Пилĕк çеçкелли телейлĕ тесе çисе ямаллаччĕ... Сирень çыххине çывăрмалли пÿлĕме лартма юрамасть тетчĕç - пуç ыратакан пулать ирччен. Ара, шăрши вăйлă-çке.

Республикăри вăрçă ветеранĕсен клиника госпиталĕнче опытлă, анлă пĕлÿллĕ специалистсем ĕçлеççĕ. Вĕсем аслă ăрури çынсене сывлăха упрама пулăшас, паха сиплевпе тивĕçтерес тĕлĕшпе ырми-канми тăрăшаççĕ. Ветерансем госпитальти медиксен ĕçĕпе кăмăллă.

Организма шлаксенчен тасатма шапа хупаххинчен /одуванчик/ питĕ паха бальзампа квас хатĕрлеме пулать.

Бальзам. Пĕрремĕшĕ: стакана çурри таран шапа хупаххин вĕтетнĕ çулçине тултармалла, хĕрринченех шурă эрех хушмалла. Пĕр эрне сивĕтмĕшре лартмалла. Иккĕмĕшĕ: шапа хупаххин 50 чĕрĕ чечекне 1 стакан пылпа хутăштарса пĕр эрне лартмалла. Виççĕмĕшĕ: 15-20 чĕрĕ тымарне çумалла, хĕвел çинче типшĕнтермелле, вĕтетмелле. 1 стакан шыва ярса 10-15 минут пĕçермелле. Сивĕнсен сăрăхтармалла, тĕпĕнчине пăчăртаса юхтармалла.