Archive - Юпа 2016 - Хыпар

Манăн умра — Михаил Абрамовăн сăнÿкерчĕкĕ. Ун çине пăхса шухăша путатăп. Вăл Элĕк тăрăхĕнче 1923 çулта çуралнă. Çăмăл пулман унăн кун-çулĕ. Хура-шурне ачаран нумай тÿснĕ вăл.

Лайăх пурнăçа çын хăвăрт хăнăхать. Анчах та паян лайăх пурăнма ая-яй! çăмăл мар. Чăн та, урапари пакша пекех çаврăнкалама тивет. Вĕçĕмсĕр, пĕр чарăнми, канма пĕлмесĕр... Черетлĕ отпуск çитсен хĕрĕмсемпе глобуса чылай çавăркаласа лартăмăр. Таçта та каяс килет, темĕн те курас килет... Анчах çак тĕллеве пурнăçа кĕртмешкĕн сахалтан та е 7 вырăнта пĕр харăс тар тăкмалла, е ...пуян арçын тупмалла. Иртнĕ ĕмĕрĕн 90-мĕш çулĕсенче вĕсене “спонсор” теме пуçларĕç-ха. Пирĕншĕн вара икĕ варианчĕ те юрăхлă мар. Пĕрремĕшĕ — пĕр харăс çичĕ вырăнта ĕçлеме талăкра 24 сехет мар, 48 та çитес çук.

Мĕн кăна илтместĕп ĕнтĕ сав­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­нă упăшкаран, мĕн кăна тÿсместĕп. Çук, манăннине çитес çуках-ха никамăн мăшăрĕ те. Манăн вăл çапах та — манăн. Манăн-и? Этем мар! Тулĕк пурăнатăп, тÿсетĕп. Мĕншĕн-и? Ачасемшĕн. Малтанах уйрăлса каясшăнччĕ. Аннене шеллерĕм. Ялта мĕн калĕç? Çынран аван мар. Ачасем те пĕчĕкчĕ ун чухне. Ашшĕ кирлĕ пек. Татах тÿсрĕм. Мана качча илнĕ чухне чиперех «юрататăп» тетчĕ. Вăрçса кайсан... мĕн кăна каламасть пуль. Хăш чухне, эпĕ кирлĕ чухне, манран лайăххи çук. «Ăçтан пулма пĕлнĕ-ши эсĕ? Мĕншĕн çав териех юрататăп-ха эпĕ сана?

Çын яланах мĕн пирки те пулин иккĕленме хăнăхнă. Çĕнĕ ĕç пуçлас умĕн вара пуçра çĕр тĕрлĕ шухăш явăнать — вăй çитĕ-и, ăнăçĕ-и, тĕллев пурнăçланĕ-и? Пĕрремĕш йывăрлăхпа тĕл пулсанах нумайăшĕн алă усăнать. “Шăпа телейлисем валли кăна алăкне уçать. Эпĕ вĕсен шутĕнче-и вара?”

Паян вулакана тĕлĕнмелле çынсем çинчен каласа кăтартас килет. Вĕсем йывăрлăхсене парăнмасăр малалла талпăннипе ăнăçу патне çитнĕ.

Томас Алва Эдисон

Алкоголизм чирĕ мĕнрен пуçланать-ха? Çынсем эрехе ытларах чухне кăмăл-туйăма хăпартма ĕçеççĕ. Çак шĕвек ташлаттарать, юрлаттарать, çав вăхăтрах макăртать те. Никам та эрех серепине çакланасси е алкоголик пуласси çинчен шухăшламасть. Нумайăшĕ виçене пĕлсе ĕçетпĕр теççĕ. Шел те, малтанлăха кăна çавăн пек туйăнать. Çакă чирĕн пĕрремĕш тапхăрĕ: эрех çынна хăйĕн хăрушă серепине çавăрса илме, чура тума хăтланать. Ку вăхăтра çынна пулăшма çăмăлрах.

«Этемлĕх аталанăвĕн кирек хăш тапхăрĕнчен те кашни çын телейлĕ пулма ăнтăлнă. Тĕрлĕ чир-чĕр вара унăн çулне пĕрре мар пÿлнĕ. Çавăнпа пирĕн пурнăçшăн медицина уйрăмах пĕлтерĕшлĕ. Амака сирекен сиплевçĕ пулма нумай пĕлмелле.

Элĕк районĕнчи Чăваш Сурăм шкулĕнче кадет класĕ йĕркеленнĕренпе вăхăт нумай та иртмен-ха. Анчах 6-мĕш класс ачисем хăйсене лайăх енчен кăтартма та ĕлкĕрчĕç ĕнтĕ.

Мускав тата Сталинград çывăхĕнчи çапăçусенчи санитарка, госпитальти медсестра, тăшман салтакĕсене «шĕкĕлчекен» снайпер, каçхи тÿпери «тухатмăшсем», парăнтарнă Берлин урамĕнчи транспорт юхăмне йĕркелекен хĕр… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи вăхăтĕнчи паттăр хĕрарăмсем çинчен

Шăмăршă районĕнчи Васанти «халăх» ята тивĕçнĕ таврапĕлÿ музейĕ çумĕнчи ачасен «Мерчен» фольклор ансамблĕн юрри-ташшипе темиçе хут та киленме май килнĕ. Музей директорĕ, ЧР культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Герман Ларшников пуçарăвĕпе 1990 çулта йĕркеленĕ ăна.