Archive - Çĕртме 2014 - Хыпар

Канаш районĕнчи Вăрăмпуç ял тăрăхĕнче пушă ларакан çурт çукпа пĕрех. Унашкаллисене çамрăксем йышăнсах пыраççĕ: çĕнĕ пÿрт лартаççĕ, хушма хуçалăх ĕрчетеççĕ. Вăрăмпуçăн çĕнĕ урамĕ те капмар та çутă çуртсемпе тулсах пырать.

Чăваш Енре I Микула патша вăхăтĕнче кун çути курнă çынсем те пурăннине пуçа шăнăçтарма йывăр. 1914 çулта çĕртме уйăхĕнче çуралнă Агреппина Тимофеевна Тимофеевăна та шăпа пĕр ĕмĕр тăсăлакан кун-çул парнеленĕ. 100 çулти ватă кукамайăн аса илмелĕх савăнăçĕ те, хуйхи те - темĕн чухлех.

Унăн ĕçченлĕхĕ, иксĕлми вăй-халĕ çинчен халап хывма та май пур. Паян та пĕр вырăнта ларасшăн мар хастар хĕрарăм. Ачисен, мăнукĕсен, мăнукĕсен ачисен пурнăçĕпе кăсăклансах тăрать.

Çĕньял Пукашра Артемьевсен туслă çемйине ял-йышра пурте хисепленĕ. Кил хуçи Федор Филиппович чухăн ÿснĕ пулсан та аслă пĕлÿ илме май тупнă. Вунă çул кăна мар ялти шкула ертсе пынăскер ăна çĕнетме нумай тăрăшнă. Ун чухне ялсене çут çанталăк газĕ çитмен-çке. Çаврăнăçуллă директор шкула пăспа ăшăтма меслет тупма пултарнă. Сĕрме купăс питĕ ăста калама пултарнăран тăван ялта çеç мар, кÿршĕ Вăта Пукашра та пĕчĕк хор кружокĕсем йĕркеленĕ. Концертсем хатĕрлесе кÿршĕ ялсене çÿренĕ. Çамрăк купăсçăсем Нетуç Шуркки, Лисаппа Тули вĕрентекене питĕ пулăшнă.

Чăвашсен тĕп хулинче Шупашкарта çур миллиона яхăн çын пурăнать. Кам кăна çук кунта! Ытларах, паллă ĕнтĕ, чăвашсем, вырăссем, ун хыççăн вара тутар, мари, ирçе... Еврейсем те пур. Ĕçлеççĕ, вĕренеççĕ, ачи-пăчине ÿстереççĕ. Уявсене вара пĕрле ирттереççĕ - Атăл хĕррине çÿреççĕ, кимĕсемпе ишеççĕ...

Сăвăс - эрешмен евĕрлĕ пĕчĕк çеç кăпшанкă. Юн ĕмекенсен ушкăнĕнчен. Ытларах вăрмантан çыпăçса килеççĕ çын çумне. Ÿте кĕрсе ларсан - кăларма йывăр. Çавăнпа та аслисем ачасене йывăçсенчен пăрăнса иртме, вăрмантан тухсан та, киле çитсен те, пÿрте-çурта кĕриччен, кĕпе-тумтире хывса силлеме, пĕр-пĕрин кĕлеткине лайăх тĕрĕслеме вĕрентеççĕ. Малтанах сисместпĕр те сăвăс ÿте кĕрсе ларнине. Каярахпа кĕçĕттерсе ыратма пуçлать, унтан ÿт шыçса хĕрелсе каять. Хăш чухне çынна вĕлерме те пултарать.

Чул хула облаçĕнчи Семенов хулинче халăх ÿнер промыслин Пĕтĕм тĕнчери вун пĕрмĕш «Ылтăн хохлома» фестивалĕ иртнĕ. Чăваш Республикинчен унта ÿнер промыслин «Паха тĕрĕ» фирми хутшăннă.

В номере.

Указ Главы Чувашской Республики от 21 июня 2014 года № 90 »О внесении изменений в Указ Президента Чувашской Республики от 2 сентября 2009 г. № 57».

Указ Главы Чувашской Республики от 21 июня 2014 года № 91 »О внесении изменений в Указ Главы Чувашской Республики от 24 января 2014 г. № 7».

Сиплĕ авран - наркăмăшлă ÿсен-тăран. Ĕлĕкрех вăл питĕ паха сиплевçĕ шутланнă. Халĕ унпа официаллă тата халăх медицининче пачах усă курмаççĕ темелле. Авран вырăнне витĕмлĕрех, хăрушсăртарах хатĕрсемпе сиплеççĕ.

Çулла хĕвелпе хĕртĕнсе ÿте илемлĕ тĕс кĕртес текен чылай. Паллах, йĕркине пĕлсе хĕртĕнни сывлăхшăн та лайăх. Виçеллĕ хĕвел пайăркисем организма паха витĕм кÿреççĕ. Вĕсем «хĕвел гормонне» - D витамина - туса кăларма пулăшаççĕ.

Асамлă çак гормон иммунитета вăйлатать, депрессипе, стреспа кĕрешме, япаласен ылмашăнăвĕ пăсăлнипе пуçланнă чирсенчен сипленме, усал шыçă клеткисене пĕтерме, кальципе фосфора йышăнма, мышцăсемпе клеткăсене çирĕплетме, сурансене хăвăртрах ÿт илме пулăшать, юн çаврăнăшне ырă витĕм кÿрет, организм вăй-халне пĕтĕмĕшле ÿстерет.

Çуллахи шăрăх çанталăкра тăтăшах ĕçес килет. Анчах лавккари шĕвексем ăш хыпнине пурте ирттермеççĕ. Сывлăхшăн мĕн лайăхрах-ха?

 Квас

Килте хатĕрленĕ çырла квасĕ ăша лайăх кантарать. Хăмла çырли, сад çĕр çырлин шĕвекĕ гипертонирен, анемирен, чĕрен ишеми чирĕнчен хÿтĕленме-сипленме те пулăшать, юн тымарĕсемшĕн усăллă.