Вăрçă-харçа пула Украина халăхĕ Раççее куçать, çав шутрах Чăваш Ене те. Паянхи кун тĕлне республикăна 700 ытла çын килнĕ. Вĕсенчен хăшĕ-пĕри тăван-пĕтенĕ патĕнче хÿтлĕх тупать, теприсем вара – вăхăтлăх пурăнмалли пунктсенче. Хуласене çеç мар, ялсене те вырнаçаççĕ.
Тĕнче ырă çынсăр мар
Çурла уйăхĕн варринче Краснодар тăрăхĕнче иçĕм çырли пиçсе çитет. Çавна май Таманьре çурла уйăхĕн 16-мĕшĕнче иçĕм çырлипе хĕрлĕ эрех уявне ирттернĕ. Ку регионта иçĕм çырли çитĕнтересси тата унран хĕрлĕ эрех хатĕрлесси экономикăн тĕп отраслĕ шутланать.
Кунĕпе хĕвел питтинче
Шупашкарти 9-мĕш пилĕк çуллăх проспекчĕпе Хусанкай урамĕ хĕресленнĕ вырăнта хула влаçĕсем ирĕк памасăрах пĕчĕк пасар уçнă. Ятарлă сĕтелсем çуккипе çынсем çывăхри лавккаран йывăç ешчĕксем, картун курупкасем çĕклесе килеççĕ, хăшĕ-пĕри пахча çимĕçĕпе çырлине асфальт çинех сарса хунă.
Çак кунсенче Тăвай район администрацийĕн ял хуçалăх управленийĕн пуçлăхĕпе Валерий Чайкинпа калаçса илтĕм.
– Эсир ялсене тăтăш тухса çÿретĕр. Уйрăм çынсенчен сĕт пухасси мĕнле пырать?– ыйтрăм унран.
– Халăх кăмăлсăр. Сĕт пухакансем хресченрен мăшкăлланă пекех туйăнать. Шутлăр-ха: 11-12 тенкĕ кама тивĕçтертĕр? Хĕл кунĕсенче те пысăк пулман вăл. Халĕ, ĕне сĕт нумай антарнă тапхăрта, çынсене хавхалантарас вырăнне пĕчĕк хак сĕнеççĕ. Ĕнене сутас шухăшлисем пур. Пĕрре сутсан тепре туянма çав тери йывăр. Шел те, эпир хаксене витĕм кÿрейместпĕр. Каплах пулса пырсан ĕне йышĕ чакĕ.
Ирпе чылайăшĕ вăхăт çитменние апат та çимест е кофе ĕçнипех çырлахать. Кăнтăрла тĕлне вара çав тери выçса çитнипе ăна-кăна уямасăрах тем тепĕр çиет. Çакна ас тумалла: ирхи апат тутă тытмалла, хырăма йывăрлатмалла мар. Мĕн çимелле-ха?
Пăтă. Чи лайăххи – сĕлĕ пăтти. Майĕпен ирĕлнине кура вăл чылайччен тутă тытать.
Пыл. Çывăрса тăнă хыççăн организма вăй кирлĕ. Пылри фруктоза вара самантрах вăй-хал хушать.
Çăмарта. Белокпа пуянскер сĕлĕ пăттипе лайăх килĕшсе тăрать.
Юн пусăмĕ хăпарсан пуç ыратать, хăлхара шав тăрать, чĕре хăвăрттăн тапать. Кун пек чухне мана шур çырли (клюква) пулăшать. 2 стакан çырлана сахăрпа хутăштарса икĕ пая пайлатăп. Ирпе-каçпа, апат умĕн 20 минут маларах, çисе яратăп. Чирĕн пуçламăш тапхăрĕнче кĕтмел (брусника) сĕткенĕ те пулăшать.
Пан улми пуриншĕн те усăллă. Унта тĕрлĕ витамин нумай. А витамин инфекци чирĕсенчен сыхланма, куç çивĕчлĕхне ÿстерме пулăшать. Сайра-хутра тĕл пулакан G витамин вара апат ирĕлтерес ĕçе лайăхлатать, ÿсме пулăшать. С тата В ушкăнри витаминсемпе те пуян пан улми.
Республика Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев лавккаран пахча çимĕçĕ туянмасть. Пĕтĕмпех хăйсен: çимелĕх те, сутмалăх та. Çакăн çинчен вăл журналистсемпе ирттернĕ пресс-конференцире пĕлтĕмĕр. «Шупашкар районĕнчи Янăшра пирĕн çемьен çурт пур, ун çумĕнче – 26 сотка çĕр. Пахча çимĕç, улма-çырла туса илетпĕр. Ачасем çăвĕпех унта.
Раççей пире хирĕçле санкцисем йышăннă çĕр-шывсенчен çулталăклăха апат-çимĕç турттарма чарăнать. Мĕнлерех йышăнаççĕ-ха Владимир Путин указне пирĕн республикăра?
Владимир АЛЕКСЕЕВ, Шăмăршă район администрацийĕн ял хуçалăхĕпе экологи уйрăмĕн пуçлăхĕ:
Чăвашла верси
Русская версия
