Тăван çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннисем паянхи кун Тутар Республикинче те питĕ сахал юлнă. Нумай ялта çук та темелле. Манăн вăрçăн чăн-чăн ветеранĕпе курса калаçма тÿр килчĕ. 92-ре пулсан та, ăслă-тăнлă, мĕн пулса иртнине халĕ те асра тытать. Иван Николаевич Титовпа эпĕ Чистай хулинче тĕл пултăм. Чăваш хаçатĕнче ĕçлекен корреспондента хапăл пулчĕ, питĕ хĕпĕртерĕ.
Вăрмар районĕнчи Хĕрлĕçыр ялĕнчи Фадей тата Агрепина Кузьминсен çемйинче 6 хĕр те пĕр ывăл çитĕннĕ. Кĕçĕнни Кузьма пулнă, вăл 1921 çулта çуралнă. Улттă тултарсан амăшĕсĕр юлнă, ашшĕ те нумай пурăнайман. Кузьмана аппăшĕ - Марфа - пăхса усранă. Шкултан вĕренсе тухсан çамрăк пĕр вăхăт тăван колхозра ĕçленĕ.
Çĕршыва нимĕç фашисчĕсем тапăнсан вăл малтанхи кунсенчех çапăçăва кĕнĕ.
Фронтран аппăшĕ патне янă пĕр çырăвĕнче вăл çапла хыпарлать:
«Юратнă аппа! Чи малтанхи йĕркерех манран пысăк салам йышăнма ыйтатăп.
Мĕнле пурăнатăн эсĕ, аппа, сывах-и?
Апрельте Пĕтĕм Раççейри Куç курманнисен обществин Чăваш регион уйрăмне йĕркеленĕренпе 85 çул çитет. Обществăн вырăнти организацийĕ Куславкка районĕнче те ĕçлет. Вăл çак тăрăхри 25 ял-хулари тата Вăрмар районĕнчи 37 ялти 175 çынна пĕрлештерсе тăрать, çав йышра инвалидсем - 157-ĕн.
Организацие Чăваш Республикин халăхăн социаллă пулăшăвĕн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Е.Морева 1992 çултанпа ертсе пырать. Çак тапхăрта инвалидсемпе ĕçлесси уншăн пурнăçĕн тĕп тĕллевĕ пулса тăнă.
Кашкăр Иванĕсен Кĕçтенттинĕ шурă хут листине саккăра хутлатса çĕленĕ, кĕсьере чиксе çÿреме хатĕрленĕ типтерне /тетрадьне/ малтанхи хут 1906 çулхи çурлан 16-мĕшĕнче çырса хуни паллă. Юлашки тăватă страницăра /80-84-мĕш питсенче/ тата пĕрремĕшĕнче 11 саспаллинчен йĕркеленĕ клише çапса тултарнă. Ăна поэтăмăрăн 1957 çулта тухнă çырнисен пуххинче чăвашла «касса тунă саспаллисен чернилпа сĕрсе пичетленĕ ÿкерчĕкĕ», вырăсла «отпечатки букв самодельного шрифта» тесе палăртнă. Асăрхаттарăвĕсене çыраканĕ /Н.Ф.Данилов/ малтанхи çакă саспаллисене кăтартнă: Ч, Х, О, Т, Г, В, С.
«Эпĕ - çеçпĕл... Çепĕç çурхи чечек. Вăрантăм, куçа уçрăм. Ыталаççĕ мана хĕвел шевлисем. Кайăксем те чĕрĕлÿ юрри шăрантараççĕ, «Салам, çеçпĕл! Çуркунне... Çĕнĕ пурнăç... Çÿлелле...» Вăтанатăп пуçа çĕклеме, халăм çитеймесрен шикленетĕп. Анчах ăшă çутă вăй-хăватпа тĕрек парать. Ман тавралла юр çук ĕнтĕ. Пĕтрĕ, юхрĕ, сăрхăнчĕ, тымарăма шăварчĕ. Курăк та хĕл ыйхинчен вăранчĕ. Пĕтĕм тĕнче ешерет. Ах, епле телейлĕ-çке эпĕ! Пурăнатăп çак тĕлĕнмелле асамлă вăхăтра».
Унта çак эрнери Шупашкар пасарĕнчи хаксем. Эрнери паллă кунсемпе паллашатпăр пĕррмĕш страницăра.
«Ылтăн» улăм пĕрчи материалта шупашкарта пурăнакан алĕç ăстисемпе Вера Курочкинăпа тата Василий Павловпа паллашма пулать. Вĕсем улăмпа çыхас ĕçе чăвашра аталантарассипе тимлеççĕ.
Тăри ирпе-ирех тÿперен хастаррăн юрă шăратать, чуна тыткăнлать. Тăри çинчен пĕлетпĕр-и?
«Вулакансем ыйтнипе» рукбрикăра каюрасемпе мĕнле кĕрешмеллине вĕренетпĕр тата тĕн ыйтăвĕ те çынсене шухăшлаттарать.
«Хăва» статья пирĕн тăрăрхра лайăх ÿсекен йывăçăн усăлăхне аса илтерет.
Çăкăр тăварсăр пĕçерни сывлăхшăн лайăх.
Хула урамĕпе утаттăм. Ума кутамкка çакнă арçын тухрĕ. Кутамккинчен улăмран çыхса тунă илемлĕ лили чечекĕсем, каллăсем хĕвел шевлипе ылтăн тĕслĕн йăлтăртатаççĕ. Тепĕр 3-4 эрнерен тепре тĕл пултăм ăна. Хальхинче сăмах хушмасăр чăтаймарăм.
Чăвашла верси
Русская версия
