«Хресчен сасси» хаçата кашни çулах çырăнса илетĕп. Усăллă сĕнÿ-канаш нумай пичетлени илĕртет. Манăн та ыйту пур. Тумтир çине лекнĕ çуллă сăрра мĕнле ямалла? Çĕнĕ халатах вараларăм-çке. Çийĕнчех асăрханă пулсан, тен, тасатма та пулатчĕ. Халĕ вара...
Людмила Алмазова. Муркаш районĕ.
Чăваш Республикин Ял хуçалăх министерстви федерацин аграри ведомствине вырăнти экономикăшăн пĕлтерĕшлĕ тăхăр программа тăратнă. Иккĕшне пăхса тухнă та ĕнтĕ. Республикăра мелиорацине тата çĕр улми туса илессине аталантарма Раççей бюджетĕнчен укçа уйăраççĕ. Пĕлтĕрхи пекех шăвармалли техника туянма тăкакăн 50 процентне саплаштараççĕ. Иртнĕ çул хуçалăхсем çак субсидипе анлăн усă курнă.
Республикăри чылай хуçалăхра çурхи ĕçсем пыраççĕ. Акционерсен "Батыревский" пĕрлешĕвĕнче кĕрхисене 1055 гектар çинче, нумай çул ÿсекен курăксене 300 гектар çинче апатлантарнă. Тутлăхлă выльăх апачĕ хатĕрлеме май паракан курăк пуссине сÿрелеме тухнă.
Çĕр улми лартма хатĕрленсе ăна 1920 тонна яровизациленĕ. Тепĕр 1080 тоннине кăчкăлантарма хунă.
Кăçалхи ака уйăхĕн 3-4-мĕшĕсенче Санкт-Петербург хулинче пĕтĕм Раççейри агропромышленноç куравĕ йĕркеленĕ, çак анлă мероприяти шайĕнче ялти кооперативсен II съезчĕ иртнĕ. Унта Раççей Федерацийĕнчи 76 регионран 700 ытла çын хутшăннă. Чăваш Ен делегацине (унта Сĕнтĕрвăрри, Тăвай, Муркаш, Красноармейски, Шупашкар районĕсенчи ял хуçалăх производство кооперативĕсенчен, Чăвашпотребсоюзран хутшăннă) "Агро-Инноваци" КУП директорĕ Николай Васильев ертсе пынă.
Раççей ял хуçалăх надзорĕн республикăри управленийĕн специалисчĕсем палăртнă тăрăх – хăш-пĕр хуçалăхра вăрлăх сортне те палăртмаççĕ.
Мĕн шăтса тухĕ-ши?
Тĕрĕсленĕ 437 (13,36 пин тонна) партирен 39-ăшĕ (0,59 пин тонна) паллă мар сорт пулнă. 11-ĕшĕ (0,37 пин тонна) патшалăх стандарчĕпе килĕшсе тăман. 118-ăшĕнне (2,61 пин тонна) сортне кăна мар, шăтаслăхне те тĕрĕслеттермен.
"Çурхи акана ирттерсе ярăпăр-ха. Пĕр-икĕ эрнене чăтма пулать. Акса ÿстернине пухса илесси пуçа хыçтарать", – тетчĕ ертÿçĕре ĕçлекен пĕлĕшĕм. Тĕрĕсех каланăн туйăнать, анчах кашни ĕççи – яваплă, шанчăка тÿрре кăлармалли тапхăр. Кăçалхи çур акире кама ытларах шанма пулать тесен Сĕнтĕрвăрри районĕнче вăрах шухăшламаççĕ. Ăнăçлă ĕçлекен, паха тыр-пул туса илекен хуçалăх кунта йышлă мар.
Гаврил Алексеевич Кореньков – Каринкке Кавĕрли – чăвашсен çыруллă поэзине пуçаракансенчен пĕри, педагог, куçаруçă, шкул учебникĕсен авторĕ. Куславкка чăвашĕ. Кивĕ Тĕрлемес ялĕнче 1884 çулхи ака уйăхĕн 5-мĕшĕнче çуралнă. Лара-тăра пĕлмен ача çирĕп сывлăхлă ÿснĕ.
Ĕлĕкрех, эпир ача чух, чăваш ялĕсенче хуçасăр килсем пулманпа пĕрех. Нумай ачаллă çемьесенче пурăнакансем кĕçĕн шăллĕне тĕп киле хăварса уйрăлса тухса çĕнĕрен хуçалăх çавăрнă. Тĕпрен илсен, тăван ялтах. Хуçалăх çавăрма вырăн илме хальхи пек йывăр пулман. Ял хуçалăхĕнче кашнине валлиех ĕçĕ тупăнсах пынă. Ан ÿркен кăна.
Иртнĕ çул пирĕн анкартинче вуçех те çĕр улми пулмарĕ, утă уйăхĕнчех аври хăмăрланса типсе ларчĕ. Паранки вара нимĕн чухлĕ те тухмарĕ. Пур пек çĕр улми те пĕтĕмпех шăтăк. Ăçтан тупăннă хытă хурт – пĕлместĕп. Тислĕк çуккипе тата горчица пирки питĕ лайăх удобрени тенипе умĕнхи çул çавна акса хăварнăччĕ, хĕле кĕриччен ăна çулмасăрах чĕре чавса варăнтартăмăр. Çуркунне ытти чухнехи пекех çĕр улми лартрăмăр. Горчицăна пула çапла хур куртăмăр-ши?
Хăш-пĕр журналта çине-çинех çĕр улми çеçкине татмаллине çыраççĕ. Анчах мĕншĕнне ăнлантармаççĕ.
Ака уйăхĕн 1-мĕшĕнчен социаллă пенсисем 17,1 процент ÿсеççĕ, федераци çăмăллăхĕсемпе усă куракансене уйăхсерен паракан тÿлевсем тата соцпакет хакĕ – 5 процент, ĕç пенсийĕсен страхлав пайĕ нарăс уйăхĕнчи ÿсĕмрен 1,7 процент пысăкланать. Çапла пĕлтерет Раççей Пенси фончĕн Чăваш Енри уйрăмĕ.
Чăваш Республикинче социаллă пенсин вăтам виçи 947 тенкĕ ÿссе 6522 тенке çитет, инвалид ачасен тата ачаранпах пĕрремĕш ушкăн инваличĕ шутланакансен – 1515 тенкĕ ÿссе 10376 тенке.
Чăвашла верси
Русская версия
