Archive - 2015 - Хыпар

Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи Совет Союзĕ çĕнтернипе вĕçленнĕ пулин те тĕнче мирлĕ пурнăç çулĕ çине тухайман-ха. Инçет Хĕвел тухăçĕнчен çаплах хĕç-пăшалпа хăмсарнă. Ялтăри конференци килĕшĕвне тĕпе хурса халĕ çеç нимĕç фашисчĕсене çапса аркатнă патшалăх ертÿçи Иосиф Сталин Япони милитарисчĕсене хирĕç вăрçă пуçласси çинчен пĕлтернĕ. Совет Çарĕсем кĕçех Квантун çарĕ тытса илнĕ Манчжурие хăтарма тытăннă.

1941 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче пуçланнă хăрушă вăрçă çĕршывăн анăç чиккинчи халăха питĕ пысăк йывăрлăха кĕртсе ÿкернĕ. Мирлĕ пурнăçпа пурăнакан çынсен тăван килĕсене пăрахса хĕвел тухăçнелле, Мускав еннелле куçса кайма тивнĕ. Май пулнисем çеç çапла тума пултарнă, нумай-нумай çын тарса тухаймасăр фашистсем ярса илнĕ çĕртех тертленнĕ. Вăрçă хĕрсе пынăçемĕн тăшман СССР территорине шаларах та шаларах кĕрсе пынă. Çавăнпа эвакуациленнĕ çынсен шучĕ ÿссех тăнă.

Шупашкарта пулнă хыççăнхи шухăшсем

Нумаях пулмасть Казахстанри Акмола облаçĕнчи Кокшетау хулинче «Чăваш этнокультура центрĕ» чăмăртаннă. Унăн пултарулăх ертÿçи пулма Казахстан Республикин искусствăсен тава тивĕçлĕ деятельне Валерий Тарасова суйланă.

Иркутск мэрĕ 2014 çулта пысăк çитĕнÿсем туса хулара палăрнă çынсемпе тĕл пулнă. Н.М.Загурский ячĕллĕ музыка театрĕнче иртнĕ «Вăхăт. Пулăмсем. Çынсем» уяв каçне 700 яхăн пултаруллă çын пухăннă. Çак чыса тивĕçнисен йышĕнче чăвашсем те пур.

Çулталăк сисĕнмесĕрех иртсе кайрĕ. Тинтерех çеç Культура çулталăкне кĕнĕччĕ, вăл та хыçа юлчĕ. К.В.Иванов çулталăкне /Раççейре - Литература çулталăкĕ/ те кĕтĕмĕр.

Мĕнпе асра юлчĕ яланлăхах историе юлакан самант /тĕнче кун-çулĕшĕн, этемлĕх тапхăрĕшĕн çулталăк чăнласах самант çеç/?

Пĕр тăрăхра çуралса ÿснĕ, тĕрлĕ вăхăтра тăван енĕнчен тухса кайса республикăн тĕп хулипе Çĕнĕ Шупашкарта е çывăхри сала-поселоксенче тĕпленсе пурăнакансем иртнĕ ĕмĕрĕн 90-мĕш çулĕсен варринче ЧР Юридици министерстви çирĕплетнĕ ятарлă уставпа килĕшÿллĕн ентешлĕхсем йĕркелеме пуçларĕç.

2015 çулхи февралĕн 21-мĕшĕнче II Александр император Раççейре крепостла правăна пăрахăçлани çинчен калакан Указ кăларнăранпа 154 çул çитет. 134 çул каялла вара, мартăн 1-мĕшĕнче, халăхра «Ирĕке кăлараканçă» ята тивĕçнĕ II Александр патшана инкек пырса çапнă - ăна Игнатий Гриневицкий народоволец ирсĕррĕн бомба пăрахса сирпĕтнĕ. Чăваш Республикинчи Виçпÿрт Шăмăршă ялĕ - çак императора асăнса палăк-бюст лартнă /1913/ пĕртен-пĕр ял.

Ираида Виноградовăн тăван ялĕ - Вырăскас Пикших. Пилĕк ачаллă хресчен çемйинче çуралса ÿснĕ вăл. Мĕн пĕчĕкрен нимĕнле ĕçрен те ютшăнман. Аппăшĕпе тата пиччĕшĕпе пĕрле танах хушнине пурнăçлама тăрăшнă. Ÿсерехпе хăй те шăллĕпе йăмăкне явăçтарса вĕрентсе пынă.