Archive - 2015 - Хыпар

Çак кунсенче Чăваш наци музейĕнче Аслă Çĕнтерĕве халалланă "Кам-ха калĕ вăрçăра юрă-кĕвĕ кирлĕ мар тесе." курав уçăлчĕ. Вăл Наци музейĕн тытăмĕнчи Çар мухтавĕн музейĕн материалĕсене пуянлатать, яланхи экспозицири темăсене туллинрех уçса пама пулăшать.

Тăван çĕршывăн Аслă вăрçинче Сироткинсем пиллĕкĕн - ашшĕ тата тăватă ывăлĕ - çапăçнă. Кашниех харсăрлăхпа, паттăрлăхпа палăрнă, орден-медале тивĕçнĕ. Шел, вăрçăран пурте таврăнайман. Василий, çичĕ ачаллă çемьери виççĕмĕш, йывăр аманса демобилизациленнĕ.

Вăрçă вăхăтĕнче хастар ĕçленĕшĕн ветерансене юбилей медалĕпе наградăларĕç. Штанашра пурăнакан 83 çулти Леонид Егоров учитель-пенсионер та çак чыса тивĕçрĕ.

Леонид Емельянович вăтам пурăнакан хресчен çемйинче çуралса ÿснĕ. Унăн ашшĕ, Каспи тинĕсĕн морякĕ Емельян Егорович тăхăр çул службăра тăнă, граждан вăрçине те хутшăннă. Амăшĕ Наталия Павловна 11 ача çуратнă, вĕсенчен тăваттăшĕ кăна ырă-сывă çитĕннĕ, ыттисем çамрăклах çĕре кĕнĕ.

Вăрçă пуçланнă чухне Леонид Емельянович тăхăр çулти ача пулнă, 2-мĕш класра вĕреннĕ.

Пирĕн юратнă анне, Ольга Сергеевна Орлова /Любимова/, вăрçăпа ĕç ветеранĕ, Комсомольски районĕнчи Аслă Çĕрпÿел ялĕнче çуралса ÿснĕ. Вăрăм пурнăçĕнче хура-шурне самаях курнă, телейлĕ самантсем те пулнă.

1940 çулта Патăрьелĕнчи педагогика училищинчен вĕренсе тухнă вăл. Икĕ çул тăван тăрăхри Хирти Явăшри шкулта кĕçĕн класс ачисене вĕрентнĕ. Ĕçленĕ вăхăтрах ялти çамрăксемпе туслашнă, концерт-спектакль лартнă, балалайка ăста каланă, улахра алĕç тунă. Мĕн чухлĕ такмак, ташă кĕвви пĕлмен-ши вăл?

«Хыпар» хаçат вулаканĕсене сĕнекен çак сăнÿкерчĕке 70 çул каялла, 1944 çулхи авăн уйăхĕн 7-мĕшĕнче тунă. Ун чухне пирĕн салтаксем Румыни çĕрĕ çине ура ярса пуснăччĕ ĕнтĕ. Асăннă çĕршывăн тĕп хулине - Бухареста - тăшманран тасатассишĕн пуçланакан хĕрÿ çапăçусене хатĕрленеттĕмĕр. Мĕн тери тертлĕ те кăткăс тапхăра тÿссе ирттерме тивмерĕ-ши ку сăнÿкерчĕкре сăнланнă виçĕ çамрăка? Тавах Турра, кашни хутĕнчех вилĕм пăрăнса иртрĕ пирĕнтен.

Шупашкарти Энтузиастсен урамĕнчи нумай хутлă çуртсенчен пĕринче çитмĕлелле çывхаракан Владимир Ильин пурăнатчĕ. Революци çулпуçĕпе пĕр ятлă пулнăран сăмсине каçăртатчĕ. Арăмĕ çĕре вăхăтсăр кĕнĕрен килĕнче апат янтăлакан çукчĕ. Вăтăрсенчи ывăлĕ хваттере пули-пулми çынна кĕртместчĕ: «хăнасем» хыççăн сĕтел çинче пушă савăт ларса юлни тахçанах йăлăхтарнă ăна.

Володьăн япшар чĕлхи кирек кам кăмăлне те çавăрма пултаратчĕ, пурте ăна çăвар карсах итлетчĕç. Мăшăра эпĕ ятран чĕнеттĕм, вăл ăна - ашшĕ ячĕпе.

Калас сăмахăм - Шупашкарти Трактор тăвакансен проспектĕнче вырнаçнă акционерсен «Эткер» хупă обществин ĕçченĕсем çинчен. Хальхи кăткăс саманара та вĕсем нумай хваттерлĕ çуртсене коммуналлă пулăшупа пахалăхлă тивĕçтереççĕ. Асăннă тăрăхра эпир чĕрĕк ĕмĕре яхăн пурăнатпăр. Çак тапхăрта предприяти ячĕ-шывĕ пĕрре кăна мар улшăнчĕ пулин те коллектив сыхланса юлчĕ. Унта ĕçлекен хастарсем хăйсем пăхса тăракан 37 çуртри 17 пин çынна ăшăра, çутăра усраççĕ.

Эпĕ 81 çулта пулин те хаçат-журнал вуласах тăратăп. Тĕп чăвашăн чĕлхине ăша хывса çитĕннĕ май Шупашкарта 55 çул пурăнса та вырăсланаймарăм. В.Маяковский ячĕллĕ вулавăша час-часах çÿретĕп, тĕрлĕ ыйтупа кăсăкланатăп. Эпĕ хулан çурçĕр-хĕвеланăç микрорайонĕнче пурăнатăп. Ытти вун-вун çын пекех çурхи-çуллахи кунсенче дачăна çÿретĕп. Хамăр алăпа çитĕнтернĕ пахчаçимĕç экологи тĕлĕшĕнчен чи таси те хăрушсăрри пулнине тĕпе хурса кăçал та, ÿсĕме пăхмасăр, çĕр ĕçĕпе аппаланас тетĕп. Анчах мана çул-йĕр ыйтăвĕ канăçсăрлантарать.

«Тавах сире пирĕнпе пулнишĕн» - çакăн пек плакатсем, чăваш, раççей, эрмен ялавĕсем тата шурă хăмпăсем йăтнă эрменсен пĕр ушкăнĕ Канаш хулинчи тĕп урампа утса Мухтав монуменчĕпе Астăвăм çулăмĕ патне çитсе чарăнчĕ. Кашниех кăкăрĕ умне 5 çеçкеллĕ кăвак чечек - кăвакарчăн куçĕ /незабудка/ - çирĕплетнĕ.

Хуплашкан 1-мĕш страницине С. Мусаевăн «Оптимизаци хыççăн...» карикатурипе илемлетнĕ. Иккĕмĕш страница вĕрентÿ тытăмне халалланă. Унта "Бурдомоден" юморескăпа «Çĕнĕ меслет» ÿкерчĕк вырăн тупнă. Тема тăсăмне "Аслине кура кĕçĕнни" рубрикăра тупма пулать.