Archive - 22 Нарăс, 2017
Чăвашсемпе казахсен хушшинче туслăх кĕперне хывнă
Философи наукисен докторĕ, ЧР культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ, И.Н.Ульянов ячĕллĕ ЧПУн философи тата наука методологийĕн кафедрин профессорĕ Василий ФЕДОТОВ академик, кăçал тус-тăванĕпе тата ĕçтешĕсемпе 70 çулхи юбилейне уявлама хатĕрленет. Çавăнпа ăна «Чуна уçса калаçар» рубрика тĕпелне чĕнесси пирки чылай маларах калаçнăччĕ. Комсомольски районĕнчи Кĕçĕн Каçал ялĕнче кун çути курнă Василий Артемьевич Федотов — 12 кĕнеке авторĕ. Мĕнлерех çынсем вĕсем — философсем? Вулакансене хăйне евĕрлĕ çак чăвашпа паллаштарас тесе ăна хваттерти кухньăна чĕнтĕм.
Выльăх усрама май пулни яла илĕртнĕ
Патшалăх ялта пурăнакан çамрăксене пулăшма тăрăшни чылай çăмăллăх кÿрет. Куславкка районĕнчи Криуш ялĕнчи Наталья Чукмакова та çакăнпа килĕшмесĕр тăраймарĕ. Вăл мăшăрĕпе Андрейпа ялта тĕпленнĕренпе чылай çул иртнĕ. Наталья Юрьевна — Елчĕкри шкулта поварта, Андрей Николаевич Куславккара газ службинче операторта тăрăшать. Пĕлтĕр Чукмаковсем «Çамрăк çемье» патшалăх программипе усă курса капмар çурт çĕкленĕ. Малалла вулас...
ЛАВР ÇУЛÇИ ПУЛĂШАТЬ
Çарта урай çутарман, çĕрулми шураттарман
Хĕсмете каясси ĕлĕкех сумлă пулнă. Ăна ял-йыш хисепленĕ. «Салтак пулман — нуша курман», — тенĕ ваттисем. Çарта темĕн те пулать: кулмалли те, пăшăрханмалли те. Салтак пурнăçĕ мĕнпе асра юлнă? Тăван çĕршыв хÿтĕлевçин кунĕ умĕн эпир республикăри паллă çынсене çак ыйтупа чăрмантартăмăр.
ПУРНĂÇ ЙĔРКИНЧЕН КИЛЕТ
Хырăмлăха пулăшма, апат ирĕлесси пăсăласран хÿтĕленме йывăрах та мар. Мĕн çинипе, мĕнле апатланнипе тимлĕ пулмалла тата пурнăç йĕркине хăш-пĕр улшăну кĕртмелле.
1. Хырăм тулсах лариччен çимелле мар.
Тăтăшрах тата сахалшарăн çини хырăмлăх канăçсăрлантарасран, апат ирĕлесси япăхасран, юнри сахăр шайне йĕрелесе тăракан инсулин гормон шайĕ улшăнса тăрасран сыхланма пулăшать. Унсăр пуçне апатăн пысăк виçи хырăмлăх стенкине сарать.
2. Ирхи апат валли вăхăт тупмаллах.
АПАТ ТА ĂШĂТАТЬ
Сивĕ çанталăкра шăнасран хулăн тăхăннипе пĕрлех тĕрĕс апатланни те пĕлтерĕшлĕ. Çак йĕркесене шута илни кирлĕ пулма пултарать.
Кăшман, кишĕр, çĕрулми. Тымарçимĕçсем лайăх тăрантаççĕ кăна мар, организма энергие вăйлатакан кирлĕ япаласемпе, клетчаткăпа, сахăрпа тивĕçтереççĕ. Çавăнпа сĕтел çинче хĕрлĕ кăшман, кишĕр, çарăк, кăшми, çĕрулми яланах пулсан аван.
«Манăн анне»
Татьяна Иванова Шупашкарти 55-мĕш шкулта социаллă педагогра ĕçлет. Хăйĕн валли яланах çĕннине уçма тăрăшать. Хĕрĕ Милена кĕçех 4 çул тултарать. Хĕр пĕрчи питĕ калаçма юратать, çавăнпа унпа кирек ăçта кайсан та — театра, лавккана, музея — интереслĕ. Милена амăшне пулăшма юратать: вĕтĕ кукăль çупать. Амăшĕпе хĕрĕ пĕрле ÿкерме те кăмăллаççĕ.
СЫВЛĂХШĂН СИЕНЛĔ ХĂНĂХУСЕМ
Пирĕн сывлăха сиенлĕ витĕм кÿрекен йăнăшсемпе апатлану хăнăхăвĕсем пур. Мĕнлисем тата вĕсенчен мĕнле хăтăлмалла? Çак сĕнÿсем уйрăмах вырăнлă пулĕç.
1. Калори нумай тесе какай, пулă çиместĕр, сĕт ĕçместĕр. Кăлăхах! Вĕсенче япаласен ылмашăнăвне хăвăртлатакан белок пуринчен те нумайрах. Ку калорисенчен спортзала каймасăрах, апат ирĕлтернипех хăтăлма май парать.
2. Çăкăр пачах çиместĕр-и? Чăн та, шурă çăкăр, булка — пилĕк тăшманĕ. Тулли тĕшĕллĕ /цельнозерновой/ çăкăр вара сиен кÿмест. Вăл инсулина вăраххăн хăпартать, кĕлетке виçи ÿсес хăрушлăха чакарать.