Archive - 14 Кăрлач, 2015 - Хыпар

Çÿл тÿпери чăн çăлтăр. К.В.Иванов çулталăкĕ те, Литература çулталăкĕ те питĕ кирлĕ.

Сĕтĕн сутлăх хакĕ ял çыннине тивĕçтертĕр!

Çурçĕрте - Акатуй, Çĕпĕрте - Сурхури... Урал хыçĕнче, Çĕпĕрпе Çурçĕрте, чăвашсем йышлăн пурăнаççĕ.

«Сунтал»-и, «Ялав»-и - журналĕ кирлех! Вунă çул каярах, 2004 çулхи декабрĕн 24-мĕшĕнче, Министрсен Кабинечĕ халăхăн юратнă журналне "Ялава" хупса хучĕ.

«Эпир каçсанах кĕпер йăтăнса анчĕ...» Вăрçăран тарса килнисене пулăшма майсем çителĕклĕ-и пирĕн?

Искусство валлиех çуралнă. Светлана Гордеева сăввисем мана питĕ килĕшеççĕ...

«Халăхсене вĕсен литературипе виçеççĕ...» Çак кунсенче Чăваш кĕнеке издательствинче кун çути курнă "Манăн çăлтăр тÿпере" кĕнеке-альбом вара ыттисен йышĕнче хăйнеевĕрлĕхĕпе палăрса тăрать тенĕ пулăттăм. Унăн авторĕ - Петĕр Хусанкай. Анчах ку чаплă поэтăмăр хăй мар, кĕнекене унăн мăнукĕ пухса хатĕрленĕ.

Вуншар яшпа хĕре спортăн анлă çулĕ çине кăларнă. Мухтавлă тренер сумлă юбилейне уявлать

Чăн сăмах. Чат хамăрла сăнарласа хаклани - чăвашшăн тĕлĕнмелле чи сумлă та сăваплă çын вăл хăйĕн ятне пĕр произведенийĕпех ĕмĕрсем валли вилĕмсĕрлетнĕ Константин Иванов. 16-17 çулти каччă çырнă "Нарспи" поэма паянхи кун та чăвашсене çеç мар, тĕнчери вуншар халăха килентерет, тĕлĕнтерет, калаçтарать. Паллах, унăн ытти хайлавĕ те тарăн пĕлтерĕшлĕ, пирĕншĕн хаклă, çапах та тÿпе шайне çĕкленнĕ "Нарспи" - пирĕн сывлăш, чун, чăн юрату. Эпĕ хама çак произведенисĕр питĕ кичем туятăп. Тăван ялти шкул пурнăçне аса илсенех "Нарспи" сыпăкне пăхмасăр вĕреннĕ самант куç умне тухса тăрать.

Пахалăха лайăхлатмалла

Ĕне усракансем сĕт хакĕ çулла ÿкнине, хĕлле хăпарнине лайăх пĕлеççĕ. Сĕт çулла нумайрах антарать ĕне, хĕлле сахалрах, анчах ялхуçалăх кунĕсенче кашни килограмран тупăш сахалрах илеççĕ. Сĕт лавккасенче те йÿнелмелле пек. Анчах хака чакармаççĕ.

Ял тăрăхĕсенче вăл тĕрлĕрен йĕркеленет. Продукци пуçтаракансем инçетри яла 30-50 литр сĕтшĕн автомашина хăваласа услам нумай илеймеççĕ. Куллен 300-500 литр сĕт пуçтаракан ялтан тупăш самаях тăвать. Килти хуçалăхсем те тупăш ытларах илеççĕ.

Чăвашшăн Тăванлăх - пурнăç никĕсĕ

Муравленко. Çурçĕр тăрăхĕнчи çак хула ятне паянхи кун илтмен çын çук та пулĕ. Маншăн вăл чăвашсен наципе культура автономийĕн «Пĕрлелĕх» обществинчи чăвашсемпе тата вĕсен ертÿçипе Анатолий Николаевич Ефремовпа /сăнÿкерчĕкре сылтăмра/ çыхăннă. Эпĕ вĕсемпе ЧНК 8-мĕш съезчĕ умĕн паллашрăм. Ун чухне мана Тюмень тăрăхĕнчен килнĕ делегатсене кĕтсе илме хушнăччĕ. Унтанпа вăхăт самаях иртрĕ пулин те Анатолий Николаевичпа, вăл ертсе пыракан обществăн хастарĕсемпе уйăхра пĕрре те пулин çыхăнатпăрах. Нумаях пулмасть Анатолий Николаевич хăй шăнкăравларĕ, Чăваш Енри хыпарсемпе интересленчĕ.

Нушаллă, выçă-тутăллă 1924 çулта çуралса тухнă "Сунтал" тăван халăх пурнăçĕнче паян та манмалла мар йĕр хăварнă, халăх ăс-тăнне çутта туртса хăпартнă. "Сунталăн" кирек хăш кăларăмне пăхсан та унăн чĕрĕ хастарлăхĕ паян, тухма пуçланăранпа 90 çул иртсен, тÿрех уççăн курăнса тăрать!

Республикăри 15 çамрăка çар хĕсметне Мускаври Кремлĕн комендатурине ăсатма пынисен хушшинче камуфляж тум тăхăннă çамрăк çын куç тĕлне пулчĕ. Кăкăрĕ çинче - çар наградисем. Паттăрлăх орденне асăрхасан шалти туйăм тÿрех унпа паллашма хистерĕ.

Денис Антонов Мускавра çуралнă. Воронеж облаçĕнчи Грибановка районĕнчи Чичерино поселокĕнче ÿснĕ, унтанах çар ретне тăнă. Малалла вулас...

Вăрçăран тарса килнисене пулăшма майсем çителĕклĕ-и пирĕн?

Украинăри Донецкпа Луганск халăхĕ мĕн тÿсни, хĕн курни пĕтĕмпех пирĕн куç умĕнче пулса иртет. Вăрçă вучĕ сÿнес вырăнне каллех ялкăшма пултарасси çинчен калаçаççĕ. Киев çĕнĕ çар ушкăнне техникăпа, хĕç-пăшалпа вăйлатса тепĕр хут тапăнас хăрушлăх пур. Вут-çулăмран тарса тухнă чухне Людмилăпа Андрей Бычковсен çемйине /вĕсен икĕ пĕчĕк ача/ сывă юлма турă пулăшнă-тăр. "Тарăн çырма урлă хывнă кĕпер эпир каçсанах йăтăнса анчĕ. Снаряд е мина лекрĕ-ши - пĕлместпĕр", - каласа кăтартаççĕ вĕсем. Чи пахи - чĕрĕ юлнă, вилĕмрен хăтăлнă. Ывăлĕсем, Кирилпа Даниил, çул çинче пĕрехмай: "Ăçта каятпăр эпир? Асаттепе асанне мĕншĕн пĕрле пымарĕç?" - тесе ыйтнине темле хуравламалла ĕнтĕ амăшĕн. "Чирлеççĕ вĕт-ха, çул çÿреме кансĕр вĕсене", - тени çеç.

Культура учрежденийĕ пирки пĕр иккĕленмесĕрех çапла калама пулать. Унта ĕçлекенсем пĕтĕм вăй-халне ялта тĕпленсе пурăнакан çынсен пурнăçне кăсăклă, тулли, илĕртÿллĕ тăвассипе çыхăнтарнă. Паллă пĕр-пĕр пулăма та, пĕлтерĕшлĕ саманта та асăрхамасăр хăвармаççĕ. Тепĕр чух пĕчĕк сăлтавпа та пулин ял халăхне пысăк савăнăç парнелеççĕ.

Светлана Гордеева сăввисем мана питĕ килĕшеççĕ: вырăслисем те, чăвашла куçарнисем те. Вĕсенче тулли рифмăсемпе хăйне евĕрлĕ шалти кĕвĕсĕр пуçне яланах авторăн пĕтĕмлетÿллĕ шухăшне, уçă та таса сывлăшне туятăн, çутçанталăкăн кашни пулăмĕнче тĕнче тытăмĕн асамлăхне асăрхатăн.

Чăваш халăх поэчĕ Петĕр Хусанкай пултарулăхĕпе пурнăçĕ, ĕçĕ-хĕлĕ çинчен сахал мар çырнă, кĕнекесем те тухнă. Çак кунсенче Чăваш кĕнеке издательствинче кун çути курнă "Манăн çăлтăр тÿпере" кĕнеке-альбом вара ыттисен йышĕнче хăйнеевĕрлĕхĕпе палăрса тăрать тенĕ пулăттăм.