Archive - Ака 2015

«Хыпар» хаçатăн ака /апрель/ уйăхĕн 3-мĕшĕнче кăларнă номерĕнче /3-мĕш стр./ В.Туркайăн «Вирьял Чĕлхи, эсĕ - Ылтăн, эсĕ - Ахах!» ятлă статйи пичетленсе тухрĕ.

Унăн пархатарлă ĕçĕ çинчен эпĕ сахал мар илтнĕ, анчах хăйĕнпе куçа-куçăн калаçма ниепле те май тупаймарăм. Вара пĕррехинче ятарласа Янкăлч шкулне çул тытрăм. Çулне кура мар вăшăл-вашăл Калиса Михайловна Иванова питĕ ăшшăн кĕтсе илчĕ.

Виççĕмĕш класа çÿрекен ывăлăм алăк урати урлă каçсанах паян шкулта кун мĕнле иртни çинчен каласа пама пуçăнать. Нумаях пулмасть акă республикăри страхлакан сумлă компани ача-пăча ÿкерчĕкĕсен "Манăн пулас професси" конкурсне ирттересси çинчен каланăччĕ вăл. Çав кунах шурă хут листипе тăрмашма тытăнчĕ. Икĕ ÿкерчĕк хатĕрлерĕ, пĕринче - çул-йĕр çинчи йĕрке хуралçине, тепринче çăлавçăна сăнланă. Темиçе кун иртсен хайхискертен ытти тантăшĕ конкурс валли мĕнлерех ĕçсем ăсталани, кам хăш професси çинчен ĕмĕтленни çинчен ыйтатăп.

Коридорта шăна вĕçни илтĕнесле шăп. Никам унталла-кунталла кумни курăнмасть. Шкул директорĕ Герман Станиславович кăна лара-тăра пĕлмест. Акă, хăйĕн ĕç пÿлĕмне лăпланса ларнăччĕ кăна - чунĕ чăтманран каллех территорие пăхкаласа çаврăнас шухăшпа вырăнтан тăчĕ.

Тĕлĕнмелле те, анчах çанталăк нихăçан та юраса пĕтереймест çынна. Кĕтнĕ шăрăх килсен ытлашши шăрăх пек, кĕтнĕ çумăр çума пуçласан хăçан уяртать-ши тесе пăшăрханатпăр... Çавăн пек ачаш кăмăллă вăл этем тени. Ырă çанталăка кĕтсех иртет ĕмĕрĕ.

Вăрçă - шелсĕр, вăрçă - хĕрхенÿсĕр. Вăл хăйĕн вутĕнче арçынсене çеç мар, хĕрарăмсене, çитĕнсе çитмен ачасене те çунтарнă. Чылайăшĕ пурнăç илемне курмасăрах кĕлленнĕ. «Тĕнче çаплах хĕсĕрленчĕ-ши, салтак аттине чечек пек хĕрсене тăхăнтартма тытăнчĕç те...» - куççулĕпе çăвăнать пĕр кинофильмра амăшĕ юратнă хĕрне çара ăсатнă май...

Республикăра пурăнакансене хамăр чăваш тăрăхĕн чикки, вăл ăçта тата мĕнле вырнаçнă, унти хула-ялсем, юханшыв-çул-йĕрсем чылайăшне интереслентереççех ĕнтĕ. Епле-ха унсăрăн - хăвăн ене пĕлмесĕр?

Манăн килти библиотекăра чи курăнакан вырăнта 1968 çулта чăвашла тухнă «Чăваш писателĕсем» био-библиографи справочникĕ тăрать. Авторĕ - Михаил Юрьев журналист. Михаил Иванович журналист çеç мар, хăй те çыравçă пулнă. «Нямань» псевдонимпа вăл сăвăсен, калавсен кĕнекисене темиçе те кăларнă. «Чăваш писателĕсем» кĕнекене унăн ывăлĕ Элли Юрьев илемлетнĕ, Геннадий Юмарт редакциленĕ. Кĕнекене чăваш литературин классикĕсене тата Писательсен союзĕнче тăракан 134 çынна кĕртнĕ. Хальхи вăхăтра вĕсенчен чĕрĕ-сывă пурăнакан пĕр çын та çук.

Эпĕ 1934 çулта Канаш районĕнчи Чакаç ялĕнче çуралса унтах ÿснĕ. Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи пуçланнине питĕ лайăх астăватăп. Манăн шăллăм, кĕçĕнни, 1941 çулхи майăн 27-мĕшĕнче çуралчĕ, шăп çав кун пирĕн аттене салтака илсе кайрĕç. Вăл шăллăма тытса пăхрĕ те тухса утрĕ. Ун чухне транспорт пулман, атте Канаш çар комиссариатне çуранах çитнĕ /8 çухрăм/. Аннепе виçĕ ачи юлтăмăр.

Паян Шупашкарта Чăваш патшалăх филармонийĕн залĕнче республикăри паллă çыннăн /ун пирки пĕрре те иккĕленместĕп/, ЧР искусствăсен тава тивĕçлĕ деятелĕн Александр Осиповăн пултарулăх каçĕ иртет.