Archive - 2014 - Чăваш хĕрарăмĕ

Уявра ĕçтешсемпе пĕрле савăнни асра юлать. Кăçал та Раççей тата Чăваш Пичечĕн кунĕнче К.В.Иванов ячĕллĕ Чăваш патшалăх драма театрне пуçтарăнтăмăр. Юлташсемпе тĕл пулса калаçниех кăмăла çĕклет. Çакăнти куравра массăллă информаци хатĕрĕсенче, издательствăсемпе телекоммуникаци предприятийĕсенче вăй хуракансем хăйсен ĕçне туллин кăтартасси йăлана кĕчĕ. Чăнах, мăнаçланмалли пур пирĕн! Экспозицисене республика Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев ырларĕ. Чăваш наци телекуравĕн стенчĕ патĕнче Михаил Васильевич калем ăстисене уяв ячĕпе тÿрĕ эфирта саламларĕ.

Çапла, укçа-тенкĕ енчен хĕсĕкрех пулсан та, сесси вăхăтĕнче преподавательсем лайăх кăна силлесен те студент çулĕсем - чи асра юлаканнисем. Хаваслă та вĕсем, шухă та. Шÿт валли те вырăн нумай унта /КВН ушкăнĕсем ахальтен çуралман-тăр.../ Çапах та паянхи ăру мĕнле сывлăшпа сывлани пирĕншĕн питĕ кăсăклă. Хаксем ĕрĕхсе кайнă кĕсре пек вĕçсе хăпарнă вăхăтра стипендипе мĕнле усă кураççĕ-ши вĕсем? Ыйту пушă вырăнта çуралман. Пĕр енчен - вĕренÿре ĕлкĕрсе пыракан çамрăксене тивĕçекенскер, ним тума та çитмест пек туйăнать. Анчах паянхи студентсем ĕнерхисенчен пачах уйрăлса тăраççĕ.

Чăваш Енре пурăнакансенчен ытларахăшĕ /89,9 процент/ телекурав урлă информаци илет. Çапла çирĕплетет Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕ ирттернĕ социологи тĕпчевĕ. Иккĕмĕш вырăнта - Интернет. Ăна ыйтăма хутшăннисен 58,5 проценчĕ кăмăллать Чăваш Ен халăхĕн 57,3 проценчĕ вара хыпара хаçатсем урлă пĕлет. Радио тăваттăмĕш вырăн йышăннă. Ăна респондентсен 47,2 проценчĕ юратса итлет. Республикăра пурăнакансен 75 проценчĕ /18-24 çултисем/ кулленех Интернетпа усă курать. Аслă ăру вара массăллă информаци хатĕрĕсене /телекурав, радио тата хаçатсем/ мала хурать.

Ӳкессе пĕлсен тӳшек сарма ĕлĕкех хушнă чăваш. Анчах вырăнне кăтартма маннă. Халĕ вара, ахăр, çавăнтанпах пĕлместпĕр - таçта ӳкетпĕр... Тепĕр тесен, ăçта ӳкессине ăна мăн асатте-асанне кăна мар, хамăр та пĕлместпĕр-ха. Йăнăшатпăр, такăнатпăр, ӳкетпĕр, вĕчĕрхенетпĕр... Тăратпăр та... татах такăнатпăр... Ăслисем çын йăнăшĕ çинче вĕренеççĕ. Теççĕ. Пирĕн вара хамăрăннех туса пăхмалла. Чăваш вĕт-ха. Апла тăк - тытса пăхмалла...

Сăмах вăйĕ виçесĕр... Сăмахпа вĕлерме те, çÿл тÿпене çĕклеме те пулать. Эпир те хамăрăн инструментпа - СĂМАХПА - асăрханса усă курма тăрăшатпăр. Чăн та, çитменлĕхсене питленĕ чух пирĕн калем çивĕчрех те пуль, ырă тĕслĕх пирки çырнă чух вара кăмăла ирĕке яратпăр.

Ăна Тăвай ен халăхĕ чĕререн хисеплет: аслă ăрурисем - ырă тĕслĕхĕпе тантăшĕсене хавхалантарма пултарнăшăн, вăй питтисем - хăйсене кăна мар, ывăл-хĕрне те салари вăтам шкулта халăха юрăхлă çитĕнтерме тÿпе хывнăшăн тата вырăс чĕлхине юратма вĕрентнĕшĕн, çамрăксем - тарăн пĕлÿ парса пурнăçăн анлă çулĕ çине тухма пулăшнăшăн, малалла ăнтăлма вăй-хал парса тăнăшăн. Чăннипех маттур çын вăл - Валентина Кирилловна Терентьева. Пурнăçа юратаканскер унăн кашни самантне хаклама пĕлет, çынсене сума сăвать.

«Пирĕн ялтан илемлĕ вырăн çут тĕнчере çуках пуль», - ачамсемпе çул çинче шăкăл-шăкăл калаçкаласа пыратпăр. Тăван тăрăхалла çывхарнă май хавхаланнипе кашнинчех чĕрем тапăлтама тытăнать. Çĕнĕ çул умĕн пушшех те кăмăлăм савăк. Кил патне çитиех асфальт сарнă та кирек епле çанталăкра та чарăнуран икĕ çухрăма яхăн утасси те хăратмасть пире. «Шкула çÿресе кашни кун çак çула парăнтарнă эпир, çурран утни - усăллă, сывлăшĕ те техĕмлĕхĕ», - уйрăмах çулла, пĕчĕк вăрман тăрăх утнă май, йăпататăп хĕрĕмсене.