Archive - 2016 - Хыпар

Ĕнене хĕлле тĕрĕс апатласан сăвăма самай ÿстерме пулать. Рацион утăпа, силоспа, сенажпа пуян пулни пĕлтерĕшлĕ. Анчах ытларах чухне сĕтлĕ ĕнене силоспа концентрат пама тăрăшаççĕ, çакă выльăхăн япаласен ылмашăвне улăштарать.

1,5 уйăха яхăн куккурус силосĕ çитерсен вар-хырăм ĕçĕ пăсăлать. Ытти йышши силоспа кăна апатласан та ĕне ацидоз текен чирпе аптрама тытăнать. Куккурус силосне утăпа е улăмпа хутăштарсан выльăх организмĕнчи йÿçеклĕх шайĕ йĕркеленет. Силосри йÿçеклĕхе чакарма тата ацидоз чирĕнчен хÿтĕленме ĕнене аммиак шывĕ, пурă е апат соди памалла.

Тухăçлăх тĕлĕшĕнчен качака ăратне тăватă ушкăна уйăраççĕ: çăмламас, мамăкли, сĕтли тата вырăнта хутăшса кайни е пĕр вăхăтрах çăм, мамăк тата сĕт параканни.

Çăмламас качакаран çурма çÿхе мохер çăмĕ касса илеççĕ. Кун пеккисем ангор йăхĕнче анлă сарăлнă. Çак ăрата тĕнчери мĕнпур çĕршыврах ĕрчетеççĕ. Вĕсен çăмĕ - 20-25 см тăршшĕ, йăлтăртатать тата яка, пысăк пахалăхлă. Таса ăратлă ангор качаки 2-3 кг çăм, 40 кг яхăн аш парать.

Кил-çуртне те, хапхине те эрешпе илемлетнĕ вăл. Иртен-çÿрен кунта ÿнерçĕ пурăннине тÿрех асăрхать. Анчах Татьяна Малышева ÿкерес енĕпе çеç мар, алĕç тăвассипе те ăста. Ытларах вăл чĕнтĕр йĕппипе çыхма кăмăллать: эрешлĕ тутăр, кофта, тĕрлĕ калпак, алăк карри...

Тĕп тĕллеврен пăрăнмасăр. Николай Никольский хăйĕн тĕп тĕллевне хаçатăн пĕрремĕш номерĕнче çапла палăртнă...

Пурнăçри чи телейлĕ çулсем… «Хыпара» никĕсленĕренпе - 110 çул. Çав шутра 30-шĕ - Шупашкарта пурăнакан Демьян Филиппович СЕМЕНОВĂН.

Владимир АЛМАНТАЙ: «Хамăр халăх кун-çулĕн çуррине те пĕлместпĕр»Владимир Иванова хăйĕн шăпине тăван халăх культурипе, йăли-йĕркипе çыхăнтарма мĕн хистенĕ-ши?

Евгений Барсуков: «Кашни пĕлтерÿ пĕлтерĕшлĕ» Юлашки вăхăтра республикăра наркотиксемпе çыхăннă лару-тăру лайăх енне улшăннине час-часах палăртаççĕ.

Грипп сарăлма тытăннă Пирĕн хутлăхра грипп çулленех кăрлач-нарăс уйăхĕсенче сарăлать.

Билет хакĕ - пĕр çăмарта 89 çула çитнĕ пулин те вăл паянхи кунчченех тĕрлĕ проект çырать.

Татьянăсен тата Студентсен кунĕ Кăрлач уйăхĕн 25-мĕшĕ - Раççей студенчĕсен кунĕ. Теприсем ăна Татьяна кунĕ теççĕ.

Чăваш Енре тата республика тулашĕнче пурăнакан йăхташсен пилĕк пин ытла çемйине килсе тăракан «Хыпар» хаçатăн «çĕлĕкĕ» айне çапла çырнă: «1906 çулхи январĕн 21-мĕшĕнче тухма тытăннă. Никĕслевçи - Н.В.Никольский». Ун çумне тата çапла хушса каланă пулăттăм: «Хыпар» сăпки - Хусан хули.

«Хыпара» никĕсленĕренпе - 110 çул. Çав шутра 30-шĕ - Шупашкарта пурăнакан Демьян Филиппович СЕМЕНОВĂН.

Аваллăха - чаплă ĕçсем тунă несĕлĕмĕрсем патне - «кĕрсе тухăр», çакă Сире тата Сирĕн тăхăмăрсене малашлăха çул уçса парĕ.

Вулаканăмăрсене паян паллаштарас текен çын çинчен йăхташăмăрсенчен чылайăшĕ илтнĕ çеç мар, ăна лайăх пĕлет те. Вăл - Владимир Иванов /Алмантай/, «Сувар» общество организацийĕн ертÿçи, сувары.рф сайт йĕркелÿçи. Вăл пуçарнипе 2007-2008 çулсенче сăвар-пăлхар-чăваш халăхĕн X-XIII ĕмĕрсенчи пурлăх культурине, çавăн пекех Чăваш Ен, Тутарстан тата Чулхула облаçĕн территорийĕсенчи XIV-XVIII ĕмĕрсенчи вилтăпри палăкĕсене тĕпчес тĕлĕшпе Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕпе, Тутарстанри Пăлхар хулинчи историпе архитектура музей-заповедникĕпе пĕрле ăслăлăх экспедицийĕсем ирттернĕ. Аллă çул каялла - 1966 çулхи ака уйăхĕн 17-мĕшĕнче - Елчĕк районĕнчи Хĕрлĕçырта кун çути курнă. Çĕнĕ Пăва вăтам шкулĕнчен вĕренсе тухнă, 1984-1986 çулсенче Совет çарĕнче службăра тăнă, ун хыççăн Хусан патшалăх педагогика институтĕнче "географи" специальноçпа пĕлÿ илнĕ. Иртнĕ çул Славян культурин патшалăх академине /Мускав/пĕтернĕ. Специальноçĕ - "культурăн теорийĕпе историйĕ" /культурологи/. Владимир Иванова хăйĕн шăпине тăван халăх культурипе, йăли-йĕркипе çыхăнтарма мĕн хистенĕ-ши?

Юлашки вăхăтра республикăра наркотиксемпе çыхăннă лару-тăру лайăх енне улшăннине час-часах палăртаççĕ. Çак чăнлăха РФ Наркотĕрĕслев службин Чăваш Енри управленийĕн ертÿçи Евгений Барсуков генерал-майор статистикăн типĕ хисепĕсемпе тата чĕрĕ тĕслĕхсемпе çирĕплетрĕ.

Пирĕн хутлăхра грипп çулленех кăрлач-нарăс уйăхĕсенче сарăлать.

Роспотребнадзорăн республикăри управленийĕн мониторингĕ тăрăх, кăçалхи кăрлачăн 11-17-мĕшĕсенче Шупашкарта кăна шăнса пăсăлнă 1815 çынна шута илнĕ. Асăннă кăтарту иртнĕ çулхи çав вăхăтринчен пĕчĕкрех пулин те лару-тăру сисчĕвлентерет: çитĕн­нисенчен виççĕшне А/Н1N1/ 2009 ернине тупса палăртнă. Çакнашкал тĕслĕх Улатăр хулинче тата иккĕ пулнă.

Кăрлач уйăхĕн 25-мĕшĕ - Раççей студенчĕсен кунĕ. Теприсем ăна Татьяна кунĕ теççĕ, мĕншĕн тесен шăпах çав кун тĕне ĕненекенсем çветтуй Татианăна - Римра кун çути курнă хĕре, Христос вĕрентĕвне çирĕп тытса пынăскере, хăйне темле асаплантарсан та унран сивĕнме килĕшменскере - асăнаççĕ. Çак çветтуй студентсен хÿтĕлевçи шутланать.