Архив - 16 Июл, 2016 - Хыпар

«Улмуççие кĕреплепе туратпăр»

Халăх пурăнсан — эпир те пурăнăпăр

Нушаллă-телейлĕ пурнăç

Паян та вăл — вĕрентекенех

Аманакансен шучĕ чакнă

Патшалăх çĕр ĕçченне пулăшасшăн

Çулсем тĕрлĕ еннелле авăнчĕç сасартăк...

Ют арçын ăшши

Епле пурăнатăн, Ванюкăм?

Казах хĕрĕсем ют çĕршыв каччисемпе çемье çавăраççĕ

Лăпкă та сăпайлă тата питĕ ăшă кăмăллă вăл. Мухтанма, ытлашши калаçма та юратмасть. Çĕнетÿ тапхăрĕнче — 1990-92 çулсенче — ялхуçалăх министрĕнче тăрăшнă Валериан Краснов Муркаш салинче пурăнать паян. Кунтан аякра мар вырнаçнă Москакасси ялĕнчи çурта та пăхса тăрать. Мăшăрĕпе Римма Алексеевнăпа унта эрнере икĕ хутчен çитсе килмесен чунĕ чăтмасть Валериан Семеновичăн. Темĕн тĕрлĕ пахчаçимĕç, улма-çырла çитĕнтереççĕ ялта. Питрав уявĕнче çырла çиме пире ятарласа хăй патне хăнана чĕнчĕ экс-министр.

«Инкене парăнмарăм»

Кашни кунах руль умĕнче эпĕ. Çичĕ çул çÿретĕп машинăпа. Çул япăххи канăç памасть. Кашни утăмра — ланкашка, путăк-шăтăк… Вăрçăнмасăр, лăпкăн çÿреме те çук э… Районта кăна мар, хулара та çул-йĕр начар. Тепĕр чухне урапан дискĕ те авăнса тухать. Машинăпа мар, тракторпа çеç çÿремелле пирĕн çулпа.

Çĕрпÿ районĕнчи Вăрманкас Кĕçтемĕр ялĕнчи Мария Шаронова тăхăр теçетке ытла çул пурăнса хурине те, шуррине те сахал мар ас тивнĕ. Халĕ кермен пек çуртра хуçаланаканскер хăйсен килĕ пулманран амăшĕпе çын патĕнче çывăрнине куççульленмесĕр аса илеймест.

Клавдия мăнакăн вăталăх хĕрне Ольга Михайловăна Шураç ялĕнче, вăл ку тăрăхри шкулсенче ĕçлемен пулсан та, питĕ хисеплеççĕ. Ольгăн ашшĕ вăтам çирĕп хуçалăх тытакан Михалăн 5 ывăлтан виççĕмĕшĕ пулнă. Иртнĕ ĕмĕрĕн 30-мĕш çулĕсенче «кулак» шутне кĕртсе вĕсен пурлăхне туртса илсе салатнă. 1937 çулта Прокопий манăн мăнакпа пĕрлешет. Вăрçă пуçланиччен Полинăпа Василий çуралаççĕ, арçын фронта тухса кайнă чухне арăмĕ тепĕр ача кĕтнĕ — Геннадий пулнă ку. Прокопий вăрçă хирĕнче пĕр çапăçу вăхăтĕнче снаряд çывăхра ÿкнине пула тăпра айне пулса аманать — килне таврăнать.

Утă уйăхĕн 14-мĕшĕнче ЧР ĕçпе социаллă хÿтлĕх министрĕ Сергей Дмитриев ĕç сыхлавĕпе çыхăннă видиоçыхăну мелĕпе йĕркеленĕ регионсен хушшинчи конференцие хутшăннă. Унта производствăри хăрушсăрлăхпа çыхăннă йывăрлăхсене, вĕсене мĕнле парăнтармаллине сÿтсе явнă. Регионсем пĕр-пĕрин опычĕпе паллаштарнă. Видеоконференцие РФ ĕçпе социаллă хÿтлĕх министрĕн заместителĕ Григорий Лекарев та хутшăннă.

Утă уйăхĕн 13-мĕшĕнче Чăваш Ен Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев тата Федерацин патшалăх статистика службин ертÿçи Александр Суринов Шупашкар районĕнчи чылай объектра пулса ял хуçалăх çыравĕ мĕнле пынипе паллашнă.

«Тухса кай! Яла кайса пурăн!» — илтĕнет тепĕр чухне аялти хутри хваттертен. Çĕнĕ кÿршĕсем, тăтăшах мар пулин те, тепĕр чухне вăрçăнаççех. Килте чашăк-тирĕк шакăртатмасăр пулмасть теççĕ-ха. Хĕрарăмпа арçын хушшинче тавлашмалли-кÿренмелли тупăнатех. Сăлтавĕ те тĕрлĕ. Кÿршĕсем упăшки эрех ĕçнĕрен вăрçăнни куç кĕретех. Арăмĕ тарăхăвне палăртнине хирĕç ÿсĕр арçын ăна усал сăмахсемпе кÿрентерет. Юрать-ха кун пек «уявсем» сайра çеç пулаççĕ «аялтисен». Унсăрăн хĕрарăмпа арçын пĕр-пĕринчен сивĕнсе çемье арканасси те инçе мар.

Арăмĕпе уйрăлнă хыççăн Витали пĕччен нумай пурăнмарĕ. Хуларан тивĕçлĕ канури хĕрарăма тупса килчĕ. Малтанах ĕне те, хур-кăвакал та тытрĕç иккĕшĕ. Пахчара кăна мар, хирте те йăран турĕç. Пахчаçимĕç, выльăх-чĕрлĕх сутса тупăш илчĕç. Виталин пурнăçĕ майлашăннăнах туйăннăччĕ.

«Ку кинемей ухмаха тухнă пуль» тетĕр-ха та ĕнтĕ. Çапах та алла хутпа калем тытрăмах. Хĕрсемпе йĕкĕтсем чун пăшăрханăвне пайланине, арăмĕсем упăшкисем айккине чупнине чăтса пурăннине, ĕçлемесĕр ĕçсе выртнине çырнисене вуланă хыççăн манăн та чунăма уçас килчĕ.

Утмăл урлă каçрăм, çитмĕле çывхаратăп. Чунăм вара халĕ те çамрăк-ха — паян та тунсăхлатăп. Çамрăк чухнехи тусăма халĕ те куç умĕнче усратăп.

Вăтам шкул пĕтерсен выльăх тухтăрне вĕренме кĕтĕм. Ун чухне эпир пурте яла таврăнса тăван тăрăхра тĕпленме ăнтăлнă вĕт. Çавăнпах колхозра кирлĕ специалист пулас терĕм.