Archive - Çу 2015 - Хыпар

Чылай пахчаçă килте экологи тĕлĕшĕнчен таса пахчаçимĕç çитĕнтерме тăрăшать. Химисĕр çитĕнтернĕ çимĕç тути те те­хĕмлĕреххине палăртаççĕ çынсем. Çав хими препарачĕсене мĕнпе улăштарма май пуррине нумайăшĕ пĕлмест. Çавăнпах çут­çанталăк панă паха удобрени тепĕр чухне ĕçе кĕреймест.

Йывăç кĕлнех илер-ха, тĕс­лĕхрен. Кил-тĕрĕшре ну­май хуçа пахчара йывăç-тĕм каснă хыççăн туратсене çÿп-çап купине пăрахать. Типĕ туратсене çунтарсан вара питĕ паха удобрени тума пулать.

Кăçал Çимĕк ир килет: çу уйăхĕн 31-мĕшĕнче. Ĕлĕк чăвашсем Çи­мĕк уявланă. Çулла пуçламăшне, тĕнче чĕрĕлсе ешернине, çурхи ĕçсем вĕçленнине палăртакан уяв пулнă вăл. Чăвашсем Православие йышăннă майăн Çимĕк Троицăпа пĕрлешсе кайнă. Троица христанствăри вуникĕ сумлă уявсенчен пĕри. Ăна Мăнкун /Пасха/ хыççăн 50 кунран уявлаççĕ.

"Ялта пирĕн 15 сотка çĕр пур, ăна пире 1990 çулсенче панă. Унта эпир пÿрт лартнă. Пахчара веçех туса илетпĕр. Çулла ялта пурăнатпăр /май уйăхĕнчен пуçласа сентябрь вĕçĕччен/, хĕлле - хулара. Çуллахи вăхăтра ачасем те мăнуксемпе килсе çÿреççĕ. Анчах ялта, пÿртре çывăрма, пахчана тухма та питĕ шăршлă. Мĕншĕн тесен пирĕн пÿртпе юнашар чикĕре кÿршĕсем икĕ çул ĕнтĕ чăхсем усраççĕ. Вĕсен енчен çил вĕрсен вара пушшех те сывлама май çук...

Пахчара кăткă ытлашши ĕрчесе кайни пахча тухăçне палăрмаллах чакарать. Кăткă хăй çеç мар, уй пыйтине /тля/ ĕрчетме те ăста.

Кăткăсем ытларах çеремленнĕ çĕрте пурăнаççĕ. Тăпрана кăпкалатса тăрсан, паллах, вĕсем урăх çĕрелле куçса вырнаçаççĕ. Йăвана ялан çĕмĕрсе тăни кама килĕштĕр?

Йывăçсене кăткăран хÿтĕлемешкĕн çăра извеç хутăшĕ пулăшать. Йывăç вуллине тата ун тавралли çĕре те извеçпе сăрламалла. Кăткă тĕмĕсене тĕппипе аркатмалла, унта извеçпе кĕл сапмалла.

Аслă квалификаци категориллĕ тухтăр Луиза Герасимова пульмонолог республикăн ача-пăча клиника больницинче ĕçлет. Вăл пуян опытлă, анлă тавракурăмлă, сывлăх сыхлавĕнчи çĕнĕ меслетсемпе туллин усă курма тăрăшакан специалист пулнипе палăрса тăрать.

Авалхи паллă сиплевçĕ Авиценна кукша пуçа /одуванчик/ пысăка хурса хакланă, унăн витĕмĕпе чылай чиртен сыватнă. Варенийĕ питĕ пахине те пурте пĕлеççĕ пулĕ-ха. Халĕ ăна хатĕрлеме шăпах вăхăт çитрĕ. Меслечĕ ансат.

Артритпа артроз - нумай çул аталанса пыракан чирсем, шел те, вĕсенчен хăвăрт сипленсе хăтăлма май çук. Тата сипленнĕ вăхăтра та хырăмлăха, пĕвере, пÿресене сиенлесрен асăрханмалла. Халăх мелĕсенчен хăшĕнпе те пулин усă курнă чухне хăвăра япăхрах туйсан сиплеве тÿрех чарса лартмалла.

Чир вĕрĕлсен организмри ылмашăну ĕçне лайăхлатакан курăксен пуххисем паха витĕм кÿреççĕ. Çавăн пекех ыратакан сыппа настойкăпа сăтăрни, унтан ун çине "пушă" компресс /пĕр сий компресс хучĕ, тепĕр сий полиэтилен, çиелтен çăм шарф/ хуни усăллă.

Йăла хатĕрĕсен витĕмне пула та ыйхă вĕçме, мигрень, вăрах ывăнчăклăх аталанма пултараççĕ. Тухтăрсем çапла асăрхаттараççĕ.

Паян эпир электромагнит уйĕн тыткăнĕнче пурăнатпăр: тĕпелте чейник вĕрет, сивĕтмĕш, микрохумлă кăмака ĕçлеççĕ, пÿлĕмре телевизор, компьютер янă, кашнин тенĕ пекех стационар телефон е кĕсье телефонĕ пур. Розеткăран ĕçлекен мĕнпур хатĕр электромагнит пайăркасем кăларса тăрать. Ăсчахсем ку сывлăха, уйрăмах нерв, иммун, эндокрин, арлăх тытăмĕсене, сиенлĕ витĕм кÿнине палăртнă.