Архив - Мая 2016

Хастар хутшăнса сасăланă

Пулăхлă çĕре - пусă çаврăнăшне

Килти выльăх - çĕнĕ фермăна

Пĕри - суха пуçĕпе, çиччĕшĕ - кашăкпа

Пăрушăн – хăрушă

Хăмла çырли вĕтелсен

Чăх варвиттийĕ

Паха е суя пыл?

Тĕллевлĕ пулăшма

Иртнĕ вырсарникун, çу уйăхĕн 22-мĕшĕнче, çĕршывра "Единая Россия" партин малтанхи сасăлавĕ иртрĕ. Унăн кăтартăвĕ тăрăх – Раççей Федерацийĕн Патшалăх Думине тата Чăваш Республикин Патшалăх Канашне депутатсем суйлама кандидатсен списокне йĕркелĕç. Аса илтерер, тĕп суйлав кăçалхи авăн уйăхĕн 18-мĕшĕнче иртет.

Малтанхи сасăлава Патшалăх Думине парти списокĕпе тата пĕр мандатлă икĕ округпа суйланма - 30, республикăн Патшалăх Канашне пĕр мандатлă 22 суйлав округĕпе 169 кандидат хутшăннă.

Çĕрпÿ районĕнче республикăри агропромышленноç комплексне аталантарассипе анлă канашлу иртнĕ. Унта аграрисем, АПК ветеранĕсем, влаç органĕнче ĕçлекенсем хутшăннă.

Çĕрпÿ район пуçлăхĕ Александр Казаков хăнасене саламланă май ку тăрăхри социаллă пурнăçпа экономика аталăнăвĕпе, ака-суха ĕçĕсемпе паллаштарнă. Пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсен вăрлăхне акмалли плана - 90, çĕрулмипе 100 процент тултарнă. Пахчаçимĕç 22 гектар йышăннă. Хăмла тымарне 11,33 гектар çинче каснă.

Канаш районĕнчи Энтриялĕнчи Викентий Егоров фермерăн çĕнĕ ĕне вити инçетренех курăнса ларать. Паянхи кун тĕлне шалти ĕçсене пурнăçламалли кăна юлнă: урай бетонламалла, выльăх тăракан вырăна резина кавир сармалла, витене шыв, çутă кĕртмелле.

Выльăх-чĕрлĕх симĕс курăк çинче. Ял çынни пуш уйăхĕн вĕçĕнчех ăна улăха кăларать. Ешĕл апат ĕнешĕн уйрăмах усăллă, сăвăм та ÿсет. Анчах юлашки вăхăтра кĕтÿ сайралансах пырать. Утă-улăм сахаллипе çыхăнман ку. Ĕлĕкхипе танлаштарсан вăл çителĕклех. Ял ватăлни, сутакан сĕт хакĕ чакни витесене пушатать. Хĕллеренпе 19 тенкĕрен 14-ăна анса ларчĕ. Малашне мĕн пулĕ? Мĕншĕн долларпа евро вĕçĕмсĕр хакланать, хресчен туса илнĕ чĕр тавар йÿнелет? Кăçал хĕлле те унчченхи хака, 20 тенке /литрĕ/ çитеймерĕ.

Çĕр çинчи кашни чĕрĕ чун шĕвĕрĕлченпе чирлеме пултарать: шăширен пуçласа çын таранах. Пăру та çак паразита питĕ йывăррăн тÿссе ирттерет. Тĕрлĕ йышши шĕвĕрĕлчен нумай, анчах вĕсем пурте хăйсене пĕрешкел палăртаççĕ. Выльăх е варвиттипе, е туалета каяйманран аптăрать, хырăмĕ сарăлать, шăк шăрши питĕ хăвăрт улшăнать, йĕркеллĕ апатланаймасть, ытларах чухне çимелли мар япала ?çав шутра каяшĕ те% патне туртăнать.

Садри хăмла çырли çулсерен вĕтелсе пырать. Çимĕçĕ те сахалланчĕ. Илтнĕ тăрăх - хăмла çырлин хунавне сайралатмалла-мĕн. Анчах çакна мĕнле тумаллине никам та йĕркеллĕ калаймарĕ.

Николай Афанасьев. Муркаш районĕ.

Чăх варвиттипе чирлеме пултарать-и? Çак ыйту мана питĕ канăçсăрлантарма тытăнчĕ. Юлашки вăхăтра чĕпсем час-часах чĕкĕреççĕ.

Антонина Акреева. Тăвай районĕ.

Чăх пахалăхсăр апата тата инфекцие пула варвиттипе аптăрать. Кирлĕ пек сиплес тесен сăлтава тĕрĕс тупса палăртмалла.

Пыла сахăр шывĕ, крахмал патки, мел, ытти пылак япала хушакан самай. Çапла майпа пулса çитмен е сахăр пылне ярăнтараççĕ. Паллах, çакă çимĕç пахалăхне палăрмаллах чакарать: йĕркеллĕ упранмасть, сиплĕхĕ чакать.

Нумайăшĕ шĕвек пыл хытнинчен сиплĕрех тесе шутлать. Сутуçăсем туянакансен кăмăлне тивĕçтерме çимĕçе ирĕлсе шĕвеличчен ăшăтаççĕ. Анчах капла тусан вăл усăллă япаласене çухатать. 60 градусран ытларах вĕрилентерсен унра наркăмăш - оксиметилфурфурл - пухăнать. Суя пыла çиелтен лайăххине кăштах ярса улталакансем те пур.

МĔНЛЕ ПĔЛМЕЛЛЕ?

2016 çулхи утă уйăхĕн 1-çурла уйăхĕн 15-мĕшĕсенче иртекен Пĕтĕм Раççейри ял хуçалăх çыравĕ пирки республикăра пурăнакансен шухăш-кăмăлне пĕлер-ха.

Александр Макаров, Муркаш районĕнчи Исетерккĕ ялĕ: