Архив - 2014 - Чăваш хĕрарăмĕ

"Пĕр патшалăх тепринпе туслă çыхăну йĕркелес кăмăллă пулсан салтаксене мар, пултарулăх çыннисене ярать..." - ăслă çынсем каланă сăмахсенчен пуçларĕ хăйĕн сăмахне Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн директорĕ Юрий Исаев Турцирен килсе çитнĕ сумлă делегацие тата чăваш ăсчахĕсемпе çыравçисене саламланă май.

Тĕлĕке те кĕрет ыраш уйĕ. Ĕмĕр тăршшĕпех тракторпа суха тунă хĕрарăм халĕ те ылтăн ыраш пуссине тĕлленет.

Çын курман çĕрте... чуптăвасчĕ. Чăваш хĕрĕ пĕтĕм халăх умĕнче хăйне чуптума ыйтать.

Республикăри культурăпа халăх пултарулăхĕн керменĕ тĕрлĕ ăста ĕçĕсене пухса час-часах куравсем йĕркелет. Хальхинче кунта Шупашкарти «Ылтăн Стек» мастерскойĕн керамика студийĕ йыхравлать.

Хĕрарăм ир пуçласа каçчен сахалтан та 150 витре шывпа апат йăтни пуçа шăнăçаймасть. Унăн ĕç кунĕ 4 сехетре пуçланать те çĕрле тин вĕçленет. Çакă Етĕрне районĕнчи Мăн Йĕкĕт кинĕшĕн пурнăç йĕркине çаврăннă.

Шыв пăтраннă чух пулă тытса юлмалла теççĕ. Паянхи саманана мĕнле хак памалла-ши? Халĕ мĕн тытмалла-ши? Пĕрисен çăкăр туянма та укçа пĕтсе çитнĕ кунсем пулаççĕ, теприсем вара çак вăхăтрах кĕмĕлне ăçта чикмеллине те пĕлмеççĕ. Шупашкар контрастсен хулине çаврăнса кайрĕ - нумай хутлă хăтлă хваттерсен çумĕнчех тăйлăк-тайлăк кивĕ пÿртсем... Çакăн пеккине вĕçĕмсĕр илсе кăтартма пулать. Çук, пĕрне ырласа теприне хурлас шухăш тытман пачах та. Çаврăнкаласан, кунĕпех телевизор умĕнче хуп турттармасан Канара каймалăх ĕçлесе илеймесен те выçă юлмастăнах паян.

Етĕрне районĕнчи Пĕрçырланти "Сăр ен" ансамбль кăçал кăна 30 ытла концерт кăтартнă. Пĕлтĕр 39 çĕре çитнĕ вырăнти артистсем. Тивĕçлĕ канури хĕрарăмсем те килте ларасшăн мар. Çула тухмашкăн Юлия Еремкина ертÿçĕ хăй укçа хатĕрлет. Çĕрме пуянах мар пуль-ха ЧР культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ.

Канаш районĕнчи Уçырмари Юлия Николаевăна чунран хисеплесе «ылтăн кин» теççĕ тăванĕсем. Ĕçченлĕхĕпе, ăшă кăмăлĕпе, вăр-варлăхĕпе çĕнсе илнĕ вăл çак ята. Ял-йышăн кулленхи пурнăçне те уяв сĕмĕ кĕртме пĕлет хĕрарăм. Çакна коридорти сăнÿкерчĕксене тишкерсе ĕнентĕм.

- ...Çурçĕр çитнĕччĕ ун чухне. Урамра уçăлса çÿрекен ывăла кĕтме тухрăм. Подъезд умĕнче каччă тăнине асăрхарăм. Паллаканскерех иккен. Кама кĕтнипе кăсăклантăм. Ним хуравламасăр шала кĕрсе кайрĕ. Нумай та вăхăт иртмерĕ, пиллĕкмĕш хутра пурăнакан хĕрарăм балконран пулăшу ыйтса кăшкăрчĕ.

Кăвар чĕреллĕ поэтăмăр çуралнăранпа 115 çул çитнине республикăра анлă паллă турĕç.  Чĕри юрри - пин çын юрри...

Çеçпĕл Мишши сăввисене шкулта вĕреннĕ чухне пăхмасăр калама вĕреннĕ. Аслă сăвăçăн пĕр йĕрки те ахальтен çуралман. Чĕри витĕр шăранса тухнă сăввисем вилĕмсĕр. Çеçпĕл вăл - Чăвашăн Хăвачĕ, Ыратăвĕ, Йыхравĕ, Шанчăкĕ...

Кăвар чĕрем - пин çын чĕри,

Эп пĕр çын мар - эп хам пин-пин,