Архив - 2014 - Чăваш хĕрарăмĕ

Ял хуçалăхĕнче пушă вăхăт пачах та çук. Çĕр ĕçченĕ вырма хыççăн çĕр улми, кăшман пуссине тухрĕ. Вăрнар районĕнчи Карл Маркс ячĕллĕ хуçалăхра «иккĕмĕш çăкăра» икĕ çул лартмаççĕ. «Юлашки çулсенче çĕр улмирен тупăш илеймерĕмĕр эпир, – тет Марина Шумилова тĕп бухгалтер. – Ăна тивĕçлĕ хакпа сутма май килмерĕ.

Вĕрентекенсен кунне халалласа ĕнер Шупашкарти трактор тăвакансен культура керменĕнче пысăк уяв пулчĕ. Унта республикăри учительсен хорĕсен конкурсĕнче мала тухнисем тупăшрĕç.

Професси уявĕ умĕн Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ вĕрентекенĕпе Валентина Беловăпа тĕл пултăмăр. Халĕ тивĕçлĕ канура вăл. Апла пулин те пĕрре те ахаль лармасть. Пахча тулли тĕрлĕ çимĕç, чечек-курăк ÿстерет. Сивĕ кунсем çывхарнине пăхмасăр тĕрлĕ илем сÿнменччĕ-ха унăн пахчинче.

Шкулта вĕреннĕ чухне учительсене пĕр хутчен курнă хыççăн çав кун тепре тĕл пуласран тем пек шикленекенччĕ. Пĕр-пĕр вĕрентекен пирĕн еннелле утса килет тĕк - хапха алăкĕнчен вăшт кăна тарса çухалаканччĕ. Урамра е ăçта та пулин хирĕç пулсан вăтаннипе сăн-пит хĕрелетчĕ. Учитель киле килсен çĕр тĕпнех анса кайнă. Шикленнипе те мар, хисепленипе пулĕ. Тата иккĕмĕш хут курсан мĕн чĕнмеллине пĕлместĕмĕр. Ирхине шкулта пĕрре сывлăх суннă пирки тепре сăмах хушма аванмарланнă. Çывăх та хаклă, иккĕмĕш атте-анне вырăнĕнчех пулнă вĕсем, пире вĕрентнĕ учительсем.

Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Валентина Элпи /Валентина Андреевна Андреева/ çут тĕнчерен уйрăлса кайрĕ. 1913 çулхи раштавăн 18-мĕшĕнче Тăвай районĕнчи Кивĕ Пуянкасси ялĕнче чухăн хресчен кил-йышĕнче çуралнă вăл.

- Петĕр Эйзинăн поэзийĕнче тĕп вырăнта - хĕвел. Вăл хăй те тавралăх çуталнă вăхăтра çут тĕнчене килнĕ.

- Ачишĕн укçа паман хĕрарăм пркуратурăна çитнĕ.

- "Ача çуртĕнче юлмастăп, атте-анне патне каятăп".

- Çывăх тăванĕнчен уйăрса килсĕр хăварнине манаймасть вăрçă ветеранĕ.

- В поэзии Петра Эйзина на главном месте - рассвет. Он пришел на эту землю с восходом солнца.

- Мать, отказавшаяся вложить деньги в фонд класса, обратилась в прокуратуру.

- "В детском доме не останусь, поеду к родителям".

"Пирĕн килте юсав ĕçĕсем вĕçленмен-ха. Залта йышăнăпăр сире", - терĕ Надежда Владимировна телефонпа çыхăнсан. Тепĕр кунхине Çĕрпÿ районĕнчи Янтушри Андреевсем патне çитсе те тухрăм. Вĕсем 6 ача çитĕнтереççĕ. Тăван мар пепкесемшĕн чун ăшшине шеллемеççĕ Владимир Валентиновичпа Надежда Владимировна.

Петĕр Эйзин /Петр Егорович Димитриев/ 1943 çулхи çурла уйăхĕн 1-мĕшĕнче Элĕк районĕнчи Энехмет ялĕнче çуралнă. 1965 çулта Чăваш патшалăх педагогика институтĕнчен вĕренсе тухнă. Пĕр вăхăт Шăмăршă тăрăхĕнче чăваш чĕлхи вĕрентсе пурăннă.

Шкул пĕтернĕренпе 5, 10, 15, 20... çул иртсен те тантăшсемпе пĕрле ирттернĕ вăхăт асран тухмасть. Йăлтах кăсăклă пулнă пирĕншĕн. Етĕрне районĕнчи Ирçе шкулĕнчи вĕрентекенсем ăçта кăна илсе çитермен-ши пире? Çуллахи каникулсенче метеорпа Атăл тăрăх çул çÿреве тухаттăмăр. Шкул столовăйĕнчен темĕн тĕрлĕ сĕткен парса яратчĕç. Чул хула облаçĕнче, Мари Республикинче çĕр каçаттăмăр. Хĕллехи каникулта Чĕмпĕрти истори вырăнĕсемпе паллашнă.