Геннадий Ларионов - Чăваш патшалăх ял хуçалăх академийĕн биотехнологи тата ял хуçалăх продукцине тирпейлес ĕç кафедрин профессорĕ, ăсчах, Çут çанталăк пĕлĕвĕсен Раççей академийĕн член-корреспонденчĕ.
Пирĕн çурта 80-мĕш çулсенчех тунă. Тĕп юсав валли çурт харпăрлăхçисем ятарлă счет уçасшăн. Çакна мĕнлерех тумалла-ши? Çынсем капюсавшăн тÿлесшĕн мар. Эпĕ пухура вĕсене çав-çавах тÿлемеллине ăнлантартăм. Документсем пуçтарса управляющи компанине кайса патăм. Анчах вырăнти пĕр пуçлăх та ятарлă счет пирки йĕркеллĕ ăнлантарса памарĕ.
Виталий Иванов, Çĕрпÿ хули.
Сирĕн ыйтăвăра Чăваш Республикин Патшалăх пурăнмалли çурт-йĕр инспекцийĕнчен çапла хуравларĕç:
Муркаш районĕнчи Исетерккă ялĕнчи Иустинăпа Лаврентий Лаврентьевсем 9 ачана кун çути кăтартнă. Шел, вĕсенчен чылайăшĕ çамрăклах вилнĕ. Паянхи кун тăваттăшĕ çеç ырă-сывă. Вулакансене Лаврентьевсен Григорий ывăлĕпе паллаштарасшăн эпĕ.
Ялти ытти ача пекех пĕчĕкрен уй-хирте ĕçленĕ вăл. 7 класс пĕтернĕ хыççăн Владимир облаçне кĕтÿ кĕтме кайнă. «Ун чухне ку тăрăхра çынсем пирĕнтен лайăхрах пурăнатчĕç, - аса илет иртнине Григорий. - Кĕтÿçсене те лайăх çитеретчĕç. Çавна май эпĕ, типшĕмскер, кăштах ÿт хушрăм, çитменнине ÿсрĕм те».
Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи пурне те хуйхă, нуша кÿчĕ. Салтаксем юнлă вăрçă хирĕнче вилĕмпе куçа-куçăн тăнă. Тылри салтак арăмĕсемшĕн те пурнăç çăмăл пулман. Мăшăрĕсенчен 7-8 ачапа тăрса юлнăскерсем пĕтĕм асапа тÿснĕ.
Атте, Степан Тихонович Лаврентьев, Финн вăрçинчен таврăннă хыççăн ялта нумай та пурăнайман, тÿрех Тăван çĕршывăн Аслă вăрçине тухса кайнă. Анне 7 ачапа тăрса юлнă.
Хăшпĕр чухне маларах çимĕç илес тесе пахчаçă иртерех вăрлăх акса калча çитĕнтерме пикенет. Анчах васкани тулăх çимĕç парас вырăнне хирĕçле ĕçлет. Хĕл варринчех акнă калча пахчана куçарса лартиччен ытлашшипех çитĕнсе тăсăлса каять, çутă çитменрен çеçкен çирĕплĕхĕ начар, тымарĕ савăтра çыхланса чăмăртанса ларать.
Çакнашкал лару-тăрăва лекес мар тесен ÿсен-тăрана еплерех ÿстермеллине лайăх пĕлмелле.
Хĕл варринче камăн симĕс сухан çиес килмĕ? Эпĕ хĕле кĕреспех чÿрече умĕнче сухан çитĕнтерме пуçлатăп та йăран çинче сухан хĕлхисем пуличченех симĕс суханран татăлмастăп. Ешĕл çимĕç кирек мĕнле апатпа та килĕшÿллĕ, унпа усă курма та ансат. Кирлĕ чухлĕ симĕс сухан касса илетĕп те апата хушатăп. Апат тути самаях лайăхланать.
Илтнĕ тăрăх, чăх пакартин хуппийĕпе пÿрери чула тĕпретсе кăларма пулать. Эпир ача чухнех, вар-хырăм пăсăлсан пире типĕтсе хатĕрленĕ çав çурхаха чăмлаттаратчĕç е вĕтетсе пĕчĕк кашăк вĕçĕпе çитеретчĕç. Унăн сиплĕхĕ çинчен пĕлес килет.
Геннадий ИВАНОВ.
Çĕнĕ Шупашкар.
Чăх пакартин шалти çурхахĕпе /хуппийĕпе/ ĕлĕкех вар-хырăм чирĕсенчен сипленни тĕрĕсех. Вăл варвиттирен, пÿре, ват, шăк хăмпи чирĕсенчен сиплет.
Кĕçех помидор, купăста, ытти пахчаçимĕçе акмалли вăхăт çитет. Ир пулакан тата кая юлса пиçекен помидорсен чи лайăх сорчĕсем мĕнлисем-ши? Купăстан ирхи тата кĕрхи чи ăнăçлă пулакан сорчĕсене пĕлтерсен аванччĕ.
П.ФРОЛОВ.
Патăрьел районĕ.
Селекционерсем пахчаçимĕçĕн çĕнĕрен те çĕнĕ сорчĕсене кăлараççĕ. Питĕ нумай сорт пулнипе хăшне суйламаллине те палăртма йывăр. Тĕрлĕ тутăллă, тĕслĕ, калăпăшлă çимĕç сорчĕсем сĕнеççĕ пахчаçăсем.
Орхидея - чăваш çĕрĕнче çĕнĕ чечексенчен пĕри темелле. Вăл хăйнеевĕрлĕ чечек, пăхассине те ыттисенчен урăхларах йĕркелемелле. Унччен Шупашкар лавккисенче сайра тĕл пулаканскер XXI ĕмĕрте ытти чечек хушшинче çирĕп вырăн йышăнчĕ. Ăна килте ÿстерекенсем те йышлансах пыраççĕ.
СУРСКИЙ РУБЕЖСКИЙ
Чăвашла верси
Русская версия
