Мускат мăйăрĕ /мускатный орех/ — йывăç çимĕçĕн вăрринчен тунă техĕмлĕх. Мускат йывăçĕ 100 çул ытла ÿсет, çимĕçне вара çамрăк чухне, малтанхи 40 çул çеç лайăх парать. Çимĕçĕ абрикос пысăкăш, пиçсе çитсен варринчен çурăлать, ăшĕнче — хыт хупăллă вăрă. Шăпах ăна мускат мăйăрĕ теççĕ. Унпа çынсем авалах сипленнĕ, апат-çимĕçе техĕмлетнĕ, сывлăша ырă шăршă кĕртнĕ. Çак йывăçа тропик çĕршывĕсенче çитĕнтереççĕ.
Орегано. Темиçе çул ÿсекен курăк. Матрÿшке йышĕнчен. Сăмахĕ çĕнĕ пулсан та çичĕ тинĕс леш енчен кÿрсе килекен техĕмлĕх курăкĕ мар вăл, таçта та ÿсет. Аякри çурçĕр тăрăхĕсенче çеç тĕл пулаймăн ăна. Орегано матрÿшкен пĕр тĕсĕ çеç. Ăна матрÿшкепе /душица/ ылмаштарма пулать. Вăрман уçланкисенче, сăрт çамкисенче, çарансемпе уйсенче ешерет вăл. Ăна мĕн авалтанпах аш-пăш, пулă апачĕсене техĕмлетме, хĕрлĕ эрехе ырă тутă кĕртме, чей, тĕрлĕ ĕçме хатĕрлеме усă курнă. Культурăлланă ореганăна Америкăра, Францире, Хĕвеланăç Азире, Грузире çитĕнтереççĕ. Унăн 20 ытла тĕсне пуçтараççĕ.
Сывлăш çулĕсен тĕрлĕ чирне сиплеме курăксемпе те анлă усă кураççĕ. Анчах кунашкал сиплĕ шыва хутăшăн пĕр-пĕр компоненчĕ тĕлĕшпе аллерги пур чухне ĕçме юрамасть. Çавăн пекех типĕ ÿслĕке Либексин, Синекод, Стоптусин, Коделак йышши эмелпе сипленĕ чухне те курăкпа усă курмалла мар — вĕсем хирĕçле витĕмлĕ.
1-мĕш хутăша сысна курăкĕ /алтей/, матрÿшке /душица/, ама хупахĕн çулçи кĕрет.
Кăшкар ути /щавель/. Кăшкар утин йӳçенкĕ çеçкине ача чухне кам çимен? Унăн пылакрах тунине тутанассишĕн ятарласа уя чупнă. Кăшкар ути çуркунне юр ирĕлсе пĕтнĕçемĕнех симĕс çулçине кăларать. Ревень пекех, чи малтан тухса организма витаминпа тивĕçтерме пулăшать. Нумай çул пĕр вырăнта ӳсет, пăхма пăрахсан та аптрамасть. Хăй тĕллĕн ӳсекен тĕссем чылай. Тăпрана тиркемест, анлă сарăлнă курăк. Культурăланă сортсем шултра çулçăллă, сĕтеклĕ.