Архив - 8 Апр, 2017 - Хыпар

«Ватлăхран тармалла»

«Мерчен» управçи

Скандинави уттине килĕштереççĕ

Пуçлăхсен... Пуçлăхран тĕслĕх илмелле

Алă çыпăçулăхĕпе, шухăш хăвачĕпе...

Мăшăрланни студента вĕренме чăрмантарать-и?

Тĕнче уçлăхĕн алăкне чăваш та уçнă

Мăнкун умĕн

«Ĕçленĕ чухне ачалăха таврăнатăп»

Çак кĕпере тăшман та шыранă

— Ватлăх та, вилĕм те пиртен ниçта та каймаççĕ. Вĕсенчен кăштах тарас пулать. Ăçта та пулин çÿресен, çынпа хутшăнсан хавасрах. Ура утнă чухне — утмалла, — тет Шупашкарта пурăнакан Мария Герасимова.

Хĕрарăм 1941 çулхи çĕртме уйăхĕнче Канаш районĕнчи Малти Ăнтавăшра çуралнă. Вăтам шкула Ăвăспÿрт Кипече çÿренĕ. Вĕренес килни 8 çухрăма çуран парăнтарма хавхалантарнă.

Чăваш наци библиотекинче час-часах тĕрлĕ мероприяти иртет. Вĕсене кĕнеке е хаçат-журнал вулаканĕсем кăна мар, ĕçпе вăрçă сумлă ветеранĕсем, ăсчахсемпе педагогсем, çыравçăсем, артистсемпе ÿнерçĕсем, тĕрлĕ шайри депутатсем, министерствăсемпе ведомствăсен ĕçченĕсем хаваспах çÿреççĕ. Тивĕçлĕ канăва тухнăранпа эпĕ те Ленин проспектĕнче вырнаçнă вулавăшра кашни эрнере тенĕ пекех пулма тăрăшатăп. Чăваш наци конгресĕн культура комитечĕн председателĕ Вера Архипова ертсе пыракан «Мерчен» музыка тĕпелĕнче иртекен тематика каçĕсем, тĕрлĕ кĕнеке тата ытти хайлавсен презентацийĕсемпе куравсем, республикăри паллă çынсемпе ирттернĕ тĕлпулусем, чуна тыткăнлакан концертсемпе уяв каçĕсем пушшех килĕшеççĕ.

Сывлăхран хакли çуккине питех те аван пĕлеççĕ-туяççĕ Красноармейскинчи К. Маркс тата В.Чапаев ячĕллĕ урамсенче пурăнакан хĕрарăмсем. Спортăн чăн-чăн тусĕсем чылайранпа скандинави уттине килĕштереççĕ. Хам ку тăрăхра пурăннăран вĕсене тахçантанпах сăнатăп. Пушă вăхăт тупăнсанах кирек епле çанталăкра аллине йĕлтĕр туйи тытаççĕ те сывлăх сехетне тухаççĕ хайхискерсем.

Вулакан каçартăр та, паян сăмахăма пуçлăхсем пирки хускатас килет. /Пирĕн, ахаль çынсен, çав кăна юлать ĕнтĕ.../ Чи малтанах, çынна, паллах шалу калаçтарать — ытла та уйрăлса тăрать вăл пĕрремĕшпе иккĕмĕшсен. Пурнăçĕ вара хаклансах пырать... Калаçмасăр епле чăтăн?

Çĕрпÿ районĕнчи Чичейкасси Туçара Николай Димитриев платнике ылтăн аллишĕн хисепленĕ ял-йыш. Ун пек ăста таврара та пулман теççĕ. Халĕ унăн ывăлĕ Геннадий Николаевич çынсене хăйĕн алă çыпăçулăхĕпе, шухăш хăвачĕпе тĕлĕнтерет. Вĕсен килĕнче йăлтах çĕнĕлле, ыттисенчен урăхла. Эпир пынă чухне юлташĕ валли эрешлĕ хапха, карта тума пуçланăччĕ вăхăтпа тĕллевлĕ усă курма хăнăхнă кил хуçи. Акă ашшĕнчен юлнă уйран çÿпçине касса шăнкăрч йăвисем ăсталанă вăл.

Пÿртрех мунчаран тухсан, сăмахран, бассейна сикме пулать. Иккĕмĕш хутри балконран ял курăнать. Надежда Леонидовна ыйтнипе кухньăна пĕр картлашка çÿлерех хăпартнă. «Малтан такăнасран шикленнĕччĕ. Халĕ пурте хăнăхрăмăр ĕнтĕ», — ăнлантарать çемье пуçĕ.

Сĕм авалтанах пурнăçра çемье пысăк вырăн йышăнать. Вăл чи хакли, чи кирли пулса тăрать. Вăлах ăшă парать, пысăк утăмсем тума хавхалантарать. Анне — кил ăшши, атте вара çемье тĕрекĕ иккенне те пĕлетпĕр.

Календарьте çак куна хĕрлĕ тĕспе палăртман. Апла пулин те ака уйăхĕн 12-мĕшĕ — пысăк уяв. Тĕнче уçлăхне парăнтарассишĕн ĕçлекен пин-пин çыншăн кăна мар, хăйĕн ывăл-хĕрне çăлтăрсем патне çул уçнă халăхсемшĕн те, çĕршывшăн та. Пайăррăн илсен — маншăн та. Эпĕ те çак ĕçе хамăн пĕчĕк тÿпене хывнă-çке — ыттисемпе пĕрле темиçе экипажа сывлăшсăр уçлăха çĕкленме пулăшнă.

Мăнкун Аслă типпин юлашки эрнин кăçал вăл ака уйăхĕн 10-16-мĕшĕсенче килет кашни кунĕнчех ĕлĕк-авал ятарлă ĕçсем пурнăçланă. Православи тĕнне ĕненекенсем аслă уява кĕтсе илме хатĕрленнĕ.

ТУНТИКУН пÿрт-çурта тирпейлеме пуçланă. Кивĕ те юрăхсăр япаласенчен хăтăлнă. Юсамаллисене йĕркене кĕртнĕ.

«Ĕмĕр пурăн — ĕмĕр вĕрен» тесе ахальтен каламан ватăсем. Пурнăç тути-масине курнăскерсем шухăшласах пупленĕ. Çĕннине пĕлме тăтăшах ăнтăлатпăр вĕт. Çапла пулмалла та — пурнăç таппипе тан утмалла. Кулленхи пулăмсемпе, улшăнусемпе çыхăннă çакă. Теприсем вара вăтам çула çитсен те професси пĕлĕвĕ илме ăнтăлаççĕ. Çакна та ырламалла. Ку е вăл тĕлĕшпе пурсăмăр та ĕмĕрĕпех вĕренетпĕр.