Архив - 22 Фев, 2017 - Хыпар

ЛАВР ÇУЛÇИ ПУЛĂШАТЬ

ПУРНĂÇ ЙĔРКИНЧЕН КИЛЕТ

АПАТ ТА ĂШĂТАТЬ

СЫВЛĂХШĂН СИЕНЛĔ ХĂНĂХУСЕМ

Лавр çулçи аппетита уçать, апат ирĕлессине лайăхлатать, микробсене хирĕç кĕрешет, шыçнине ирттерет.

Хырăмлăха пулăшма, апат ирĕлесси пăсăласран хÿтĕленме йывăрах та мар. Мĕн çинипе, мĕнле апатланнипе тимлĕ пулмалла тата пурнăç йĕркине хăш-пĕр улшăну кĕртмелле.

1. Хырăм тулсах лариччен çимелле мар.

Тăтăшрах тата сахалшарăн çини хырăмлăх канăçсăрлантарасран, апат ирĕлесси япăхасран, юнри сахăр шайне йĕрелесе тăракан инсулин гормон шайĕ улшăнса тăрасран сыхланма пулăшать. Унсăр пуçне апатăн пысăк виçи хырăмлăх стенкине сарать.

2. Ирхи апат валли вăхăт тупмаллах.

Сивĕ çанталăкра шăнасран хулăн тăхăннипе пĕрлех тĕрĕс апатланни те пĕлтерĕшлĕ. Çак йĕркесене шута илни кирлĕ пулма пултарать.

Кăшман, кишĕр, çĕрулми. Тымарçимĕçсем лайăх тăрантаççĕ кăна мар, организма энергие вăйлатакан кирлĕ япаласемпе, клетчаткăпа, сахăрпа тивĕçтереççĕ. Çавăнпа сĕтел çинче хĕрлĕ кăшман, кишĕр, çарăк, кăшми, çĕрулми яланах пулсан аван.

Пирĕн сывлăха сиенлĕ витĕм кÿрекен йăнăшсемпе апатлану хăнăхăвĕсем пур. Мĕнлисем тата вĕсенчен мĕнле хăтăлмалла? Çак сĕнÿсем уйрăмах вырăнлă пулĕç.

1. Калори нумай тесе какай, пулă çиместĕр, сĕт ĕçместĕр. Кăлăхах! Вĕсенче япаласен ылмашăнăвне хăвăртлатакан белок пуринчен те нумайрах. Ку калорисенчен спортзала каймасăрах, апат ирĕлтернипех хăтăлма май парать.

2. Çăкăр пачах çиместĕр-и? Чăн та, шурă çăкăр, булка — пилĕк тăшманĕ. Тулли тĕшĕллĕ /цельнозерновой/ çăкăр вара сиен кÿмест. Вăл инсулина вăраххăн хăпартать, кĕлетке виçи ÿсес хăрушлăха чакарать.

Умра – пысăк тĕллевсем

Йĕпреçсем каллех малта

Йывăрлăха парăнмасăр

ЧР ял хуçалăх министерствин коллегийĕн тата агропромышленноç комплексĕн ыйтăвĕпе, республикăри апат-çимĕç рынокĕнчи улшăнăва сăнаса хăвăрт йышăну тата мониторинг тăвассипе ĕçлекен правительство комиссийĕн пĕрлехи анлă ларăвĕ иртнĕ. Унта пĕлтĕрхи ĕç кăтартăвĕсене пĕтĕмлетнĕ, çывăх вăхăтра пурнăçламалли тĕллевсене палăртнă.

Виçмине Пĕтĕм Раççейри массăллă оборона тата спорт уйăхлăхĕ вĕçленет. Тăван çĕршыв хÿтĕлевçин кунне халалланă пысăк çак пулăмпа Хĕрлĕ Чутайра иртнĕ республикăри хĕллехи ял спорт вăййисем тÿр килни те пĕлтерĕшлĕ. Вăл кăçалхипе саккăрмĕш хут пулчĕ. Старта 21 районти 450 яхăн тĕрлĕ çулти ял ĕçченĕ тухрĕ.

Хăй вăхăтĕнче вăл та Тăван çĕршыва хÿтĕленĕ. Çар службинче пограничник пулнă. Салтака кайиччен шкулта ачасене пĕр çул вĕрентме ĕлкĕрнĕскер унтан таврăнсан та юратнă ĕçне малалла тăснă. Анчах пилĕк çул каялла çемьеллĕ арçынна пач кĕтмен çĕртен инкек пырса çапнă. Çичĕ уйăх вăл вырăн çинче хускалмасăр выртнă. "Мĕнле-ха капла? Ура çине тăмаллах, тепĕр хут утма вĕренмелле. Ачасене ÿстермелле, пурнăç çулĕ çине кăлармалла", – хĕрĕхрен иртнĕ арçынна çак шухăш ирĕн-каçăн канăç паман. Ал-ура хускатмассерен чăтма çук ыратнине шăла çыртса тÿснĕ. Хăйĕн тĕллевĕнчен пăрăнман – майĕпен ятарлă хусканусем тума пуçланă. Хăй çĕнĕрен çуралнине туйма тытăнсан ача пекех савăннă, малалла тренажер çине куçнă. Çапла çулталăкран Канаш районĕнчи Маякра пурăнакан Александр Михайлов ура çине тăма пултарнă.

Пахчара ÿстерекен çĕр çырлине /эпир ăна виктори теме хăнăхнă/ чылайăшĕ çулла, тĕм яракан çеçкерен тухакан çамрăк хунавсемпе ĕрчетме хăнăхнă. Çĕнĕ сортлă пулас тесен пасара утатпăр. Анчах хатĕр калча самаях хаклă. Тата сутуçă мухтанă пекех паха-ши вăл? Пасарта кирек мĕнле ÿсен-тăран калчи-хунавне туянакана та сутуçă-хуçаран телефон номерне ыйтма сĕнетпĕр. Тепĕр чухне калча çитĕнтерсе ĕрчетекенрен ыйтмалли пулатех.

Çырлана вăрăран акса ÿстерессине пăхса тухăпăр. Çак ĕç специалистсем валли çеç тесе шухăшлама хăнăхнă чылайăшĕ. Чăнах та çаплах-ши?