Архив - 11 Фев, 2016 - Хыпар

Вырăс хĕрарăмĕ Епистиния Федоровна Степанова хăй пурнăçĕнче чылай хура-шур курнă. Унăн тăхăр ывăлĕ вăрçăра вилнĕ.

Краснодар тăрăхĕнче çут тĕнчене килнĕскер мĕн пĕчĕкрен ĕçе хăнăхнă. Кубаньре хур-кăвакал кĕтĕвне кĕтнĕ. Çĕр ĕçĕнчен те ютшăнман. Пулас мăшăрĕпе, Михаил Николаевичпа, хăйне çураçма килсен çеç паллашнă.

Философ панулмие алла илчĕ, ăна çавăркаласа пăха-пăха тарăн шухăшлăн калаçма пуçларĕ:

- Çынсем хăйсен чĕрисем панулми евĕр тесе шухăшлаççĕ.

- Мĕнле майпа? - кăсăк-ланчĕ Вĕренекен.

- Тĕрĕсрех каласан, панулми çурри пек, - тÿрлетрĕ Философ. - Ак çапларах, - Вăл панулмие икке пайларĕ те сĕтел çине хучĕ.

Калчана лайăх çутă кирлĕ

ШYПАШКАPТИ ТĔП ПАСАРТИ ХАКСЕМ /нарăс уйăхĕн 10-мĕшĕ тĕлне/

Халăх сăнанинчен

Сельдерей акар-и?

Хĕллехи пăрушкана пăхасси

Ытлашши чăрманмасăр

Çуркунне иртерех пахчана куçарса лартмалли тата çимĕç париччен вăрах аталанакан ÿсен-тăран вăрлăхне нарăс вĕçĕнче е пуш уйăхĕн пуçламăшĕнчех калча тума акатпăр. Акнă вăрлăх шăтнă хыççăн лайăхрах аталанма çутă кирлĕ. Анчах нарăс уйăхĕнче кун тăршшĕ вăрăмах мар. Эппин, ÿсен-тăрана çутă çитмест. Кун пек чухне калча имшер ÿсет, çутă енне туртăнса вăрăмланса каять.

• Нарăс уйăхĕ типĕ те сивĕ - çурла уйăхĕ шăрăх пулать.
• Çил-тăман хыççăн кĕрт хĕррисем авăнса тăраççĕ - тыр-пул лайăх пулать.
• Нарăс уйăхĕн 11-мĕшĕ тĕлне çанталăк вăйлă сивĕтсессĕн çулла шăрăх пулать.
• Трихван кунĕ /14.02/ çĕрле çăлтăрсем вăйлă çиçеççĕ - çуркунне кая юлса килет. Çак кун хĕрсем ырă та сумлă, пуян каччă тĕлне пулма ыйтса Турра кĕл тунă.
• 15-мĕшĕ тĕлне çанталăк ăшăтсан çуркунне ир килет, сивĕ пулсан - çуркунне хăвăрт килмĕ.

Сельдерей - хăйнеевĕрлĕ тутăллă, шăршăллă, этем организмĕшĕн усăллă пахчаçимĕç. Унăн виçĕ тĕсне палăртмалла: тымар çимĕç, ешĕл çимĕç тата сĕтеклĕ туна.

Сельдерее пулса çитмешкĕн вăхăт нумай кирлĕ. Çавна май унăн тымарне çулла пысăкрах çитĕнтерес тесен ăна пахчана калчаран çитĕнтерсе лартмалла. Вăрлăха нарăс уйăхĕнчех акни лайăх тухăç илме май парать. Шултра, лайăх тымар çимĕç хĕлĕпех выртать, усăллă витаминсем те лайăх упранаççĕ.

Ĕне усраканшăн сĕт суса илнипе пĕрлех сывă та тĕреклĕ пăрушка алла илни пысăк пĕлтерĕшлĕ. Пăру сывă пулсан хăвăрт çитĕнет, апата аван çиет, унран лайăх ĕне пулать.

Кĕрхи тата хĕллехи пăрусем сывăрах пулнине палăртаççĕ выльăх усракансем. Кĕтÿре çÿрекен пĕтĕ выльăх çуллахи вăхăтра организма кирлĕ апатпа тивĕçтерме пултарнипе çыхăннă çакă.

Кăçал юр нумай çурĕ, çакă уйрăмах ÿсен-тăраншăн, çĕр ĕçченĕсемшĕн лайăх. Çуркуннепе юр ирĕлсен тăпрара нумай нÿрĕк юлать, акнă-лартнă пахчаçимĕçе лайăх ÿсме май пулĕ, пысăк тухăç кÿме пулăшĕ.

Анчах юр нумай çуни хăшне-пĕрне чăрмав та кÿрет иккен. «Кил хушшинчи юра ниçта туртма çук, тасатса хăшкăлтăмăр» текенсем те пур. Нумайăшĕ юр çунă хыççăн кил хушшинчи юра урама туртма тытăнать, хăшĕсем картишнех купалаççĕ.