Архив - 21 Апр, 2015 - Хыпар

Эпĕ Муркаш районĕнчи Шашкар ялĕнче çуралса ÿснĕ. Вирьял чăвашĕ, "хура тяппа" эппин. Çакна мăнаçланса калатăп.

«...Аслă Чăваш чĕлхин пĕр пысăк, ытарма çук илемлĕ, урăх нимĕнпе те улăштарма, саплаштарма çук хăйнеевĕрлĕ пайĕ çурхи юр купи пек ирĕлнĕçемĕн ирĕлет, кĕçех пач çук пулса тăрать, эпир вара çак инкек пирки сăмах хускатма хăратпăр», - терĕ Валери Туркай «Вирьял Чĕлхи, эсĕ - Ылтăн, эсĕ - Ахах!» хăтавра /Хыпар, 2015,

«Нарспи» пуçламăшĕ - чăвашсен çĕнĕ çул пуçламăшĕ. Ку - çутçанталăкра пурнăç чĕрĕлсе вăй илнин пуçламăшĕ. Пĕрремĕш сăмахсемех - «пуш уйăхĕ» икĕ пуçламăшĕ - поэма пуçламăшĕ тата çĕнĕ çулла /çĕнĕ çул/ пуçламăшĕ тĕл пулнине систереççĕ. Шăпах «çĕнĕ çулла», мĕншĕн тесен пăлхар-чăваш календарĕнче çулталăкăн куçса пыракан вăхăчĕсене - кĕркуннепе çуркуннене - уйăрни пулман. Ĕлĕк çулталăка икĕ пая - çуллана тата хĕллене - пайланă. Хĕллехи вăхăт çĕр çинчи тĕнче «вилнипе» çыхăннă - çутçанталăк ыйха путнă /«хĕллехи ыйха»/.

Çĕнтерÿ уявĕ çывхарса килет. Хĕрлĕ Чутай районĕнчи Штанаш ялĕнче 1922 çулта çуралнă Павел Емельянович Егоров пĕрле çапăçнă юлташĕсен речĕ сайралансах пынишĕн пăшăрханать.

...Вăр-вар та çаврăнăçуллăскер ÿсĕмĕ пирки хăй пĕлтермен-тĕк 90 çул тултарнă тесе шухăшлассăм та çук. Сасси уçă, янăравлă, кăмăлĕ ырă, чун ăшшийĕ тапса тăрать - калаçнăçем сăмах çăмхи хăй еккипех сÿтĕлсе пырать.

Эх, мăнтарăн вăрçи...