Архив - 2015 - Чăваш хĕрарăмĕ

Ашшĕ-амăшĕ ăна пуçламăш классенче вĕреннĕ чухне хĕлле шкула çунапа, кĕрлĕ-çурлă вăхăтра велосипедпа леçнĕ. Ачан сывлăхĕ хавшанине кура сусăрскере килте вĕрентме тытăннă.

Ытла та ырă-ши эпĕ? Е айван-ши? Хама хам та ăнланмастăп. Епле каçартăм-ши сана? Пĕлместĕп. Тунсăхланине çеç туятăп. Ĕненессĕм те килмест - эпĕ каллех сан çинчен шухăшлатăп. Кулăшла та пек, çапах ку - чăнлăх...

Уй-хир тулли тырри-пулли

Пĕтĕмпех ĕне çинчен

Çĕрулмине хăçан кăлармалла?

Юратупа, пилпе çуралнисем - телейлĕ

Вăрнар районĕнчи Кÿстÿмĕр ялĕнче çуралнă вăл, каярах çемье Вăрнара куçса кайнă. 1971 çулта, сакăр класс пĕтерсен, хĕр Канашри медицина училищине акушера вĕренме кĕнĕ.

- Ирхине ултă сехетре çуралнă тет эпĕ. Аннене канăçсăрлантарман та пуль, çавăнпах-тăр вăл килтен те тухман, больницăна кайма та ĕлкĕреймен, - тет амăшне аса илсе.

Этем çĕр çинче хăнара кăна çав. Мĕншĕн çав тери сахал пурăнатпăр-ши? Сăлтавĕ экологи ыйтăвĕнче те пулĕ тетĕп. Хулара пурăнса таса сывлăшпа сывлаймастпăр. Лавккари апатра хими нумай. Мĕн кăна хушмаççĕ унта! Çакă пĕтĕмпех пирĕн организма сиен кÿрет-çке. Аш-какайне, юр-варне пасар-лавккара туянма та аптăрамалла - темĕнле пахалăхлă? Çав вăхăтрах ялсенче выльăх усракан сахалланнипе унта та туянма çук. Лавккара илес тесен те хакĕсем çумăр хыççăнхи кăмпа пек ÿсеççĕ. Шалу вара... вырăнтан та тапранмасть.

Çуллахи каникул вăхăтĕнче ялта ача нумай. Шăпăрлансен сассипе тулнă урам тата та хитререх курăнать. Чылайăшĕ аслашшĕ-асламăшĕ, кукашшĕ-кукамăшĕ патĕнче хăналанать. Хула тата ял ачисем çав тери туслă. Уçă сывлăшра ир пуçласа каçченех выляма хатĕр вĕсем. Çав вăхăтрах çырла та татаççĕ, велосипедпа та ярăнаççĕ, лавккана та каяççĕ.

Вăрçă çынсене макăртать, кулянтарать, тăлăха хăварать. Эпĕ атте - Илларион Васильев - Тăван çĕршывăн Аслă вăрçине кайнă чухне çуралман-ха. Ăна 1941 çулхи авăн уйăхĕн 31-мĕшĕнче инçе çула ăсатнă. Ун чухне аппасене "ыранах тетрадьсем илсе килетĕп" тесе лăплантарса хăварнă вăл. Уйăх çурăран - юпан 14-мĕшĕнче - уявра анне пукрав ăшшине тытма пÿрт никĕсĕ тавра çĕр сапса кĕрсен çут тĕнчене килнĕ эпĕ.

Республикăри çутçанталăк палăкĕсемпе вулакана тахçанах паллаштарас килетчĕ. Вăрнар районĕнчи Кÿлхĕрри библиотекарĕ Альбина Венедиктова хăйсен тăрăхĕнчи паллă вырăнне тишкерсе Раççей конкурсĕнче диплома тивĕçнине пĕлтĕм те - çийĕнчех çула тухрăм.

«Сăпка сиктерекен алă тĕнчепе хуçаланать», - тенĕ иртнĕ ĕмĕрте пурăннă Америка çыравçи Петер де Вриес хĕрарăм пурнăç тыткăчи иккенне палăртса. Эпир паян вулакана паллаштарас текен хĕрарăм та - тĕлĕнмелле çын. ЧР Прокуратурин пысăк управленине - федераци саккунĕсем еплерех пурнăçланнине тĕрĕслекеннине - ертсе пынă хушăрах вăл тăватă ача ÿстерет. Пысăк икĕ тивĕçе юстици советникĕ еплерех пурнăçлать-ши? Мĕнле шайлаштарать-ши? Çак тата ытти ыйтусемпе чăрмантартăмăр та Ирина Репкинăна.