Кишĕр шăни тапăнсан

14 Утă, 2016

Кишĕр çумĕнче, çеçкеленсе тухакан вырăнта шурă, шăрка евĕрлĕскерсем тем чухлех çыпçăнса тăраççĕ. Унчченхи çулсенче çакнашкаллине асăрхаман. Мĕн-ши вăл? Чир пулсан мĕнле сиплемелле?

Надежда ГЕОРГИЕВА.

Шупашкар.

Куçпа курмасăр кишĕре мĕн сиенленине палăртма йывăртарах пулин те йăрана кишĕр шăни тапăннă тесе çирĕплетме пулать.

Кишĕр шăни — çак çимĕçĕн чи анлă сарăлнă, вăйлă сиен кÿрекен сăтăрçи. Шăна пĕчĕк — 4,5-5 мм вăрăмăш, хура тĕслĕ, йăлтăркка, витĕр курăнакан çутă çунатлă, пуçĕпе урисем сарă. Шăна çуркунне çу уйăхĕн иккĕмĕш çурринче «вăранать», кишĕрĕн 2-3 чăн çулçă тухсассăнах çеçке тымарланнă тĕле çăмарта хума тытăнать. Çăмарти 0,6 мм тăршшĕ, тăсланкă, шурă тĕслĕ. Пĕр ама 120 çăмарта хума пултарать. Пĕр-икĕ эрнерен /çанталăк условийĕсенчен килет/ çăмартаран вĕтĕ хурт /личинка/ тухать те çамрăк кишĕре тапăнать. Шăпах кишĕрти сарă 6-7 мм хуртсем — шăна личинкисем. Хуртланнă кишĕр тути япăхать, сĕтеклĕхĕ çухалать, управра выртнă чухне çĕрет. Хуртлă кишĕре апатра усă курма та кăмăлсăр.

Шăнана епле пĕтермелле-ха? Кишĕре пĕр вырăнта темиçе çул акма юрамасть, кĕркунне тымар çимĕçе кăларнă хыççăн тăпрана кăпкалатмалла. Шăна хурчĕ çăмхаланса /куколка/ шăпах тăпрара хĕл каçать. Кишĕре суханпа юнашар аксан лайăх. Çак икĕ çимĕçĕн сăтăрçисем — шăнасем. Вĕсем пĕр-пĕрне юратмаççĕ. Кишĕр шăни сухана тÿсеймест, сухан шăни — кишĕре.

Йывăç кĕлĕ, извеç шĕвекĕ, табак тусанĕ, сухан хуппин шывĕ шăнана хăратаççĕ. Вĕсемпе тăтăш, 5-7 кунра пĕрре, сапса тăмалла.

Енчен те кишĕре шăна хытах тапăннă пулсан инсектицидсемпе пĕрĕхмелле. Хими препарачĕсем — «Актара», «Ариво», «Децис». Кишĕре вĕсемпе ăшă çанталăкра инструкципе килĕшÿллĕн пĕрĕхмелле. Хими препарачĕсен лайăх енĕ — çу каçипе икĕ хут пĕрĕхни те çителĕклĕ. Ĕçленĕ чухне хăрушсăрлăх йĕркине пăхăнмалла.

Имçампа пĕрĕхнĕ хыççăн виçĕ эрнерен çимĕçе апатра усă курма юрать.

Комментари хушас

Image CAPTCHA
Введите символы, которые показаны на картинке.