Унăн ĕç кĕнекинче пĕртен пĕр йĕрке: «Коминтерн» совхоза механизатора йышăннă. 1980 çул». Унтанпа шыв-шур самай юхнă. Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ механизаторĕ, Раççей Федерацийĕн ялхуçалăхĕн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Юрий Татаров халĕ те çак хуçалăхрах сухалать-акать.
- Мĕнле пурăнатăр, ачасем?
- Хорошо.
- Ачасем, эсир вырăссем-и? Мĕншĕн чăвашла хуравламастăр? Тепĕр хут калăр-ха: мĕнле пурăнатăр?
- Лайăх.
Ку - пурнăçри тĕслĕх. Хăш районта пулса иртнине асăнмастăп, анчах хулара е ун çывăхĕнче мар, чăн чăваш ялĕнчех. Район администрацийĕн пуçлăхĕ ача садне çÿрекенсем хăйĕнпе чăвашла калаçасса шаннă, анчах йăнăшнă. Тăван чĕлхе çинчен аса илтерсен тин кĕтсе илнĕ чăваш сăмахне.
Халăх пĕтмесĕр чĕлхе пĕтмест тетпĕр-ха та, анчах пурнăçра, куратăр-и, ав мĕнле пулса пырать. Мĕншĕн-ши?
ХХ ĔМĔРĔН 90-МĔШ ÇУЛĔСЕНЧЕ КОЛХОЗ-СОВХОЗ ЧЛЕНĔСЕНЕ ПУРНЕ ТЕ ПАЙ ÇĔРĔСЕНЕ ВАЛЕÇСЕ ПАНĂ. ГРАЖДАНСЕНЕ ХАРПĂРЛĂХА ПАНĂ ÇĔРСЕН ЛАПТĂКĔ ЧĂВАШ РЕСПУБЛИКИНЧИ ЯЛХУÇАЛĂХ ПĔЛТЕРĔШЛĔ ÇĔРСЕН ÇУРРИ ЯХĂННЕ - 543 ПИН ГЕКТАР - ЙЫШĂНАТЬ.
«Хĕрсем валли минтер пичĕ тĕрлерĕм, анчах вĕсене кирлĕ мар, - пăшăрханарах пĕлтерчĕ Зоя Николаевна пĕр тĕркем «туприне» пÿрте йăтса кĕнĕ май. - Мускавра тĕрĕпе кама тĕлĕнтерĕн? Атя, ялта юрать».
«Тĕрĕ - пурнăç, савăнăç»
Ватă çын ытларах килте пусăрăнса пурăнма кăмăллать. Канаш районĕнчи Çĕнĕ Мамири кинемейсемпе мучисем вара юрлама-ташлама юратаççĕ. Вĕсем вырăнти юханшыв ячĕпе çыхăнтарса «Пуранар» фольклор ушкăнĕ йĕркеленĕ.
Пурăнать «Пуранар»
Етĕрне районĕнчи «Ленинская искра» хуçалăха нумай çул ертсе пынă Аркадий Айдак ял культурине аталантарассишĕн тăрăшнă. Çавна май Тури Ачак ял тăрăхĕнче хăй вăхăтĕнче вун-вун объект - культура çурчĕсем, ача сачĕсем, сыватмăшсем, лавккасем, аптекăсем - хута янă.
Амăшĕн сĕчĕ çитмесен. Сысна çурисене амăшĕн сĕчĕ çитнипе çитменнине мĕнле пĕлмелле? Ĕне сĕтне пама юрать-и вĕсене?
Кролик тытсан. Кролик тытатăп. Çемьене аш-какайпа тивĕçтернисĕр пуçне пахчана навуспа тивĕçтерме те май парать вăл.
Пухăнса пыни - тăванĕсене. Пенсин пухăнса пыракан пайне иличчен çын вилсен çав укçана чи çывăх тăванĕ /правопреемник/ илме пултарать.
Пенсие - çĕнĕлле. Çĕнĕ çултан пенсие çĕнĕлле шутлас йĕрке пурнăçа кĕчĕ.
Чăваш кăларăмĕсене курас килет. Хальхи вăхăтра нумай канал пăхассишĕн «турилккесем» лартса тултартăмăр та Чăваш каналĕ кăтартмасть. Мĕншĕн кăтартмасть тата хăçан кăтартма пуçлĕ?
Сысна çурисене амăшĕн сĕчĕ çитнипе çитменнине мĕнле пĕлмелле? Ĕне сĕтне пама юрать-и вĕсене?
Людмила Иванова. Етĕрне районĕ.
Ама сĕтлĕ пулсан çурасем питĕ хăвăрт ÿсеççĕ. Вĕсем чĕрĕ те хастар курăнаççĕ, аякĕсем çаврака, çăмĕ кĕске те таса, йăлтăркка та çемçе пулать. Кун пек чухне çурасене ĕне сĕтне каярах, икĕ эрне хыççăн хушса пама юрать. Çак вăхăт тĕлне вĕсем уйрăм валашкана хурса панă комбикорма та тутанса пăхма тытăнаççĕ. Сăмах май, çурасене апат памалли валашкана çитĕннисенчен хÿтĕленсе пÿлсе памалла.
Кролик тытатăп. Çемьене аш-какайпа тивĕçтернисĕр пуçне пахчана навуспа тивĕçтерме те май парать вăл. Кролик навусĕпе компост тăватăп. Ăна тăвасси питĕ ансат. Читлĕхпе юнашар хăмаран икĕ ешчĕк туса /1,0 х 2,0 х 1,1 м/ унта навуса пухса пыратăп. 12-15 кунра пуçтарăннă навус сийне суперфосфатпа, кĕлпе тата çĕре тăкăннă çулçăпа сапатăп. Вăл 50-60 см çÿллĕшне çитсен унта 5-6 шăтăк туса хăвăртрах çĕрсе çитме шыв яратăп. 75-80 см çÿллĕшне çитсен çакнах тата икĕ хут тăватăп. Компоста кăпкалатса çавăрса пăрахмастăп. 3-3,5 уйăхран компост хатĕр. Çав тери паха удобрени туса илетĕп.
Пенсин пухăнса пыракан пайне иличчен çын вилсен çав укçана чи çывăх тăванĕ /правопреемник/ илме пултарать. 2014 çулта пирĕн республикăра вилнĕ çынсен тăванĕсене ?1,8 пин çынна% 24 млн тенкĕ тÿленĕ.
Вăтамран 13 пин тенкĕ тÿленĕ, чи пысăк виçе 353 пин тенкĕпе танлашнă. Пĕтĕмпе вара 2008 çултанпа пурнăçран уйрăлса кайнисен тăванĕсене 86 млн тенкĕ куçарса панă.
СУРСКИЙ РУБЕЖСКИЙ
Чăвашла верси
Русская версия
