Архив - 31 Янв, 2015 - Чăваш хĕрарăмĕ

- Тăшман ункине çакланнисем выçса вилесрен... кушак шÿрпи те çинĕ.

- Аист çерçи мар, тырă сапса илĕртеймĕн.

- Раççейри чи лайăх хушма хуçалăх - Етĕрне районĕнчен.

- Пĕр чÿречеллĕ, маччаран вĕçĕмсĕр шыв тумлакан çуртра ÿсет тăватă ача...

- Путене чĕпписене пÿртрех çитĕнтерме пулать.

- Савниçĕм авланнă пулин те унран шăнкăрав кĕтетĕп

- Чап килет те каять... Ун хыççăн мĕн юлать?

Çак кунсенче Шупашкарта пурăнакан Настя Перцева 7 çул тултарнă. Ăна парнеленĕ шурă чечек çыххи сĕтел çинче капăррăн курăнса ларать. Анчах тĕнчери пур савăнăçа чун витĕр кăларма пÿрмен хĕрачана. Вăл тăванĕсемпе юнашар кăна хăйне хăтлă туять. Сусăр çуралнăскер кулса кăтартни те - амăшĕшĕн пысăк савăнăç.

Кăрлачăн 27-мĕшĕ - Ленинграда блокадăран тĕппипех хăтарнă кун. Кăçал çак хулана пурнăç «кĕртнĕренпе» 71 çул çитрĕ. Историри чи юнлă осада 872 куна /1941 çулхи сентябрĕн 8-мĕшĕ - 1944 çулхи январь 27-мĕшĕ/ тăсăлать. Блокада вăхăтĕнче хулара 100 пин бомбăпа 150 пин снаряд çурăлать. Хулана тĕппипех çавăрса илнĕ вăхăта 500 пин яхăн çынна çеç эвакуацилесе ĕлкĕреççĕ. Унта тата 2,5 миллион çын юлать. Вĕсенчен 400 пинĕшĕ - ачасем. Блокада вăхăтĕнче 850 пин яхăн çын вилнĕ.

“Анне, мана ăçтан тупнă?” - пурне те пĕлме тăрăшакан шăпăрлан хăçан та пулин çак ыйтăва парасса пĕлсех тăраççĕ-ха аслисем, çапах та вăл яланах ытла та кĕтмен çĕртен янăранипе шартах сикеççĕ. Ним калама аптăраççĕ кун пек чух. Вара аслисен шухăшлавĕ эх! вĕçет ирĕке. Пĕрне купăста йăранĕнче тупнă иккен, теприне - кишĕр хушшинче. /“Анне, атте сана мĕн, пахчипех сĕтĕрсе çÿренĕ-им?”- аса килет Вовочка кулăшĕ/.

Çĕр ĕçĕшĕн тунсăхласа хуларан яла куçакан сахал. Вĕсенчен пĕри - Канаш районĕнчи Уçырмари Тамара Антонова. Хĕлĕпех теплицăра симĕс сухан çитĕнтерет вăл. Тул çутăличчен ĕçе пуçăнать те çынсем çывăрма выртсан тин пÿрте кĕрет. Ăна ачисем пулăшаççĕ. Ырми-канми ĕçлесе пуçтарнă укçапа вĕсем хăтлă йăва çавăрнă.

Ялта выльăх усракан сахаллансах пырать паян. Ĕне тытакан та, сысна ĕрчетекен те йышлах мар. Пĕрисене выльăх апачĕн хакĕ ÿссех пыни хăратать, теприсем утă-улăм хатĕрлессинчен шикленеççĕ. Виççĕмĕшсене ÿркев пусать ахăртнех. Етĕрне районĕнчи Мăн Пакăшри Ивановсем вара витери йыша пачах та чакарасшăн мар.

Иртнĕ вунăçуллăхра сутнă е арендăна панă çĕрсен калăпăшĕ тĕнчипе 200 млн. гектара çитнĕ /Land Matrix специалисчĕсем шутласа кăларнă тăрăх/. Ĕçмелли шыв тата апат-çимĕç дефицичĕ ÿссе пынăран нумай çĕршыв чухăнрах кÿршисенчен пулăхлă çĕрсене илме тăрăшать. Сăмахран, Индонезирен Итали пĕр инвесторĕ - фермер - усламне аталантармашкăн, Инди ял хуçалăхĕ валли 2-шер млн гектар çĕр туяннă.

Çырма мĕн хистерĕ-ха? Чун ыратни. Хаçат-журнала темĕнле йывăр шăпаллă çын та çырать те...

Мĕнрен пуçлам-ши? Шупашкарти ача çуратмалли çуртра Муркаш районĕнчи çамрăк хĕрарăмпа пĕр палатăна çаклантăмăр. Эрнере тем пирки те калаçрăмăр. Манăн ача йывăр çуралнăран пурăнаймарĕ. Пĕрле выртакан хĕрарăм пепкине пăхса лăпланма тăрăшаттăм.

Савнин çуралнă кунне уявлама пуçтарăннăччĕ ун чухне. Коля 23 тултарнине анлăн паллă тума шухăшларĕ. Çавăн чухне юратăвăмăн чылай тусĕпе паллашрăм та. Хăшне-пĕрне малтанласах пĕлеттĕм, анчах Сергее пуçласа шăпах уявра куртăм. Тÿрех кăмăла кайрĕ вăл. Кольăн ытамĕнче лартăм пулин те куç унран кайма пĕлмерĕ. Ытла та чипер-çке. «Мĕншĕн савни мар-ши» текен шухăш пуçа пĕрре мар килчĕ.