Архив - Тантăш

Хаçатăн çамрăк корреспонденчĕ-сен слечĕн делегацийĕн йышĕн-че хамăр шкул ачисен хушамачĕсене курсан чунтанах савăнтăм. Вĕренекенсем те хĕпĕртерĕç, çу уйăхĕн 15-мĕшĕ хăвăртрах çиттĕрччĕ тесе ĕмĕтленме пуçларăмăр.

Тăван ял историне тĕпчемешкĕн Çĕрпÿ районĕнчи Вăрманкасра пурăнакан юратнă кукамай, Любовь Вениаминовна Трофимова патне çул тытрăм. "Вăл Тапанар мĕнле пуçланнине ăçтан пĕлет-ха?" – çак ыйту канăçсăрлантарчĕ мана. Ăна Тапанар ялĕнче çуралнă Алевтина Егоровна Емельянова каласа кăтартнă иккен.

Эпир сĕтел çинче салфетка курма хăнăхнă. Унран мĕн-мĕн тума пулнине вара пурте пĕлмеççĕ. Ăста алăллă çын çак çÿхе те кăпăшка хута самантрах чĕрĕ сăн кĕртĕ. Тепĕр тесен, ăна туянма та хаклă мар. Эппин, шухăш вĕçевне ирĕк парса пултарулăхăра аталантарма ан ÿркенĕр. Çине тăни тата чăтăмлăх кăна кирлĕ.

Марат Иванович Казей 1929 çулхи юпа уйăхĕн 29-мĕшĕнче Белоруссири Дзержинск районĕнчи Станьково ялĕнче çуралнă.

Мĕн авалтанах вырăс çарĕ-сем тăшмана тапăннă чухне «Ура!» кăшкăрса хăратнă. Паян çак сăмах кашни чĕлхерех пур. Вăл хăех çĕнтерме чĕнет тейĕн. «Ура!» тенине илтсенех тăшман шикленсе ÿкнĕ. Анчах çак сăмах ăçтан пуçланса кайнă-ши? Унăн çăл куçне темиçе те тупма пулать. Хăшне-пĕрне пăхса тухар-ха.

Вĕрентекенсем тăрăшнипе, ачасем хăйсем пулăшнипе хальхи вăхăтра чылай шкул хăйĕн хаçатне кăларать. Редколлегире ытларах вăтам, аслă классенче вĕренекенсем. Вĕсемех кирлĕ информацие пухса тусĕсене çĕнĕ те кирлĕ хыпарсемпе паллаштарма васкаççĕ. Шкулти хаçат ĕçĕ мĕнлерех йĕркеленет-ши? Вăл вулакансене тивĕçтерет-и? Çак тата ытти ыйту хуравне пĕлмешкĕн Комсомольски районĕнчи Комсомольскинчи 1-мĕш шкула çитрĕм. Кунта вĕренекенсем тÿрех икĕ хаçат кăлараççĕ. Вĕсенчен пĕри Раççей шайĕнче иртнĕ конкурсра призерсен шутне те кĕнĕ.

Кĕçĕннисем аслисенчен тĕслĕх илни вăрттăнлăх мар ĕнтĕ. Тин кăна пурнăçа хăнăхса пыраканскерсем çав тери çивĕч туйăмлă та, йĕри-тавра мĕн пулса иртнине çийĕнчех евĕрлеме хăтланаççĕ. Ача тĕкĕр пекех-çке. Çавăнпа вăл мĕнле çынсем хушшинче ÿсни унăн кăмăлне, тавра курăмне йĕркеленме май парать.

Ака уйăхĕн вĕçĕнче пирĕн шкулта Чăваш чĕлхипе литератури эрни иртрĕ.

Муся Пинкензон Молдавири Бельцы хулинче çуралнă. Арçын ача пиллĕк тултарсанах хула хаçачĕ вăл епле ăста сĕрме купăсçă пулни çинчен çырса кăтартнă. 1941 çулта ашшĕне, Владимир Борисович тухтăра, Усть-Лабинскри çар госпитальне куçараççĕ. Пинкензонсен çемйи Полина Ивановна Каленова патĕнче вырăн тупать.