Архив - 2014 - Тантăш

Авăн уйăхĕн 5-мĕшĕнче чăваш ятне уçлăха çити çĕкленĕ Андриян Николаев çуралнăранпа 85 çул çитнине халалласа тĕрлĕ мероприяти иртрĕ. Тĕплĕнрех – 3-мĕш страницăра.

«Пĕррехинче» рубрикăра Луиза Васильевăн калавĕсене пичетлерĕмĕр.

Юмахри пек сарă кун тăрать. Çакна май Кольăн чун-чĕрине çутă-çутă хаваслă туйăм хăпартлантарать. Вăл автобус чарăнăвĕ енчен васкамасăр килĕ еннелле утрĕ. Хитре вăхăт, вăрман, уй-хир уçлăхĕ, хавхалантарса та çĕклентерсе, ырă тĕлĕке аса илтерчĕ ăна. Хулари тĕтĕмлĕ, тусанлă сывлăш хыççăн çакăн пек илĕртекен вырăнта – тăван кĕтеспе – утма мĕн тери аван! «Уйрăмах тата тăван ялта, тăван килте кĕтекен анне пулсан», – терĕ вăл хăй ăсĕнче.

Авăн уйăхĕн 5-мĕшĕнче СССР космонавт-летчикĕ, авиаци генерал-майорĕ, Совет Союзĕн икĕ хут Геройĕ, ЧР Хисеплĕ гражданинĕ Андриян Григорьевич Николаев çуралнăранпа 85 çул çитрĕ. Виççĕмĕш космонавта, Чăваш Енĕн мухтавлă ывăлне асăнса шкулсенче уçă уроксем иртрĕç, класс сехечĕсем тата ытти кăсăклă мероприяти пулчĕ.

«Çурта лартнипе çурт лартаймăн», – тенĕ ĕлĕкех хисеплĕ шур сухалсем. Чăнах та, çурт-йĕр çавăрасси нихăçан та çăмăл ĕç шутланман. Хăтлă та илемлĕ пÿрт хуçи пуличчен самаях тар тăкмалла. Юрать-ха, халăхра пĕр-пĕр-не пулăшас йăла пур. Унсăрăн тата та тертлĕ килмелле. Телее, хăш-пĕр тăрăхра ниме йĕркине халĕ те пăрахăçламан. Ку, паллах, савăнтарать. Ырă тĕслĕхе ыттисем те тĕпе хурсассăн, паха йăлана каялла тавăрсассăн тем пекех аванччĕ... Хавхаланса, пĕр-пĕрне ăнланса ĕçлени йывăрлăхсене парăнтарма, тăрăшуллăрах пулма хистет-çке-ха. Кил илемĕ – килĕшÿ.

2015 çулхи çу уйăхĕн 27-мĕшĕнче вилĕмсĕр «Нарспи» авторĕ Константин Иванов çуралнăранпа 125 çул çитĕ. Константин Васильевич историе поэт пек кăна кĕрсе юлман. Вăл çавăн пекех – драматург, тăлмачă, прозаик, фольклорист, ÿнерçĕ тата чăваш литературин никĕс-левçисенчен пĕри. Унăн пултарулăхне чăвашсем кăна мар, ытти халăх çыннисем те пысăка хурса хакланă, хаклаççĕ, хаклĕç те.

Авăн уйăхĕн 9-мĕшĕнче тĕнчипе паллă синолог – Чăваш Енĕн чысĕ те мухтавĕ Никита Бичурин çуралнăранпа 237 çул çитрĕ. Кÿкеç поселокĕнчи «Н.Я. Бичурин тата хальхи самана» музей çак паллă куна асăнса «Бичурин вулавĕ-сем» ирттерчĕ. Вулав паллă ăсчахсене те, студентсене те, шкул ачисене те пĕрлештерет.

Гродно хулинчи историпе тавра пĕлÿ музейĕнче Лида Вашкевич сăн ÿкерчĕкĕ пур. Пионер галстукĕ те çавăнтах. Çар заданине кайнă чухне те хĕр ача унран уйрăлман.

Кантăк айĕнче – хура сумка. Партизансем патне çитерме Лида унта хĕç-пăшал, взрывчатка тата хутсем чиксе çÿренĕ.

Паянхи кун чупу – чĕре ĕçне ла-йăхлатакан чи ăнăçлă мелсенчен пĕри. Вăл юн пусăмне те йĕркелет. Ку ĕçре çанталăк хăратаймасть: хуть те хăçан тата кирек ăçта чупма юрать. Ытлашши хыпаланмалла мар çеç, вара чупни этемшĕн эмел пекех пулĕ.

Çĕнĕ вĕренÿ çулĕ пуçланчĕ. Хăшĕ-пĕри вара пĕрремĕш хут парта хушшине ларчĕ. Паллах, пурнăç йĕркине çапла ăнсăртран улăштарма çăмăл мар.