Архив - Июл 2014 - Хресчен сасси

Ачча ялĕнчи (Канаш районĕ) кирпĕчрен купаланă тăпăл-тăпăл çуртра вăл кун хăна килессе кĕтмен. Хуçи тухасса шанса тимĕр хапха алăкне шаккаса ывăнтăм, вара кил картишре сиккелесе çÿрекен пĕчĕк çăмламас йытăран хăрамасăрах çенĕк алăкĕ çумĕнчи шăнкăрав тÿмине пусрăм. Ман ума йăрăс пÿллĕ, таса та типтерлĕ, ятуллă çи-пуç тăхăннă хĕрарăм тухса тăчĕ. Тараватлăн малалла иртме йыхравларĕ. Аслă пÿлĕме кĕретĕп. Стена çинче – гитарăпа балалайка, çут çанталăк илемне сăнлакан картинăсем.

Дайкон çисе курнисем пĕлеççĕ: вăл çав тери тутлă. Çуркуннечченех лайăх упранать. Миноваси, Клык слона тата Дубинушка текен сортсем уйрăмах лайăх пулаççĕ. Пирĕн тăрăхра дайкона çурла уйăхĕн пуçламăшĕнче акмалла, унсăрăн вăл чечеке кайма пултарать. Çÿллĕлетнĕ ансăр йăран çинче лайăх çитĕнет. Аксан эрнеренех шăтса тухать. Авăн уйăхĕнче вара тымар çимĕçĕн пуçĕ курăнма та пуçлать. Çутăра дайкон кукăрăлать, симĕсленет, ăна лăймака хурт тапăнма пултарать. Çавăнпа тымар çимĕçе купаламалла. Юпа уйăхĕн варри тĕлне вара кăлармалла. Сивĕре тĕртмен материалпа (лутрасил, агрил) витмелле.

Хĕлле чей ĕçме тĕрлĕ йывăç çулçи – пан улми, хурлăхан, чие, хăмла çырли, груша – пухатăп. Чей вĕретнĕ чух пĕр-пĕринпе хутăштарма юрать-ши? Хăш вăхăтра пухсан тата мĕнлерех типĕтсен аван-ши?

Леонид Семенов. Красноармейски районĕ, Йÿçкасси.

Тахçан пилеш сăваплă йывăç шутланнă, касма та юраман ăна. Хальхи вăхăтра чылайăшĕ пилеш усси çинчен нимех те пĕлмест. Çав вăхăтрах пилешре фосфор пулăринчен те ытларах, каротин вара – кишĕртинчен те.

"Звезда" ял хуçалăх производство кооперативĕ Сĕнтĕрвăрри районĕнче чи пысăк хуçалăх шутланнă, вун тăватă ял çынни вăй хунă кунта. Ялĕсем ватăлса пыраççĕ, çапах çĕр чăмăрĕ çинчен çухалман-ха. Вырăнти ял хуçалăх предприятийĕ вара чăнкă çырма умне çитсе тухнă. Утăм тусанах тарăн вара йăтăнса анма пултарнă.

Мĕн тери типтерлĕ, таса, лăпкă Елчĕк районĕнчи Мучар ялĕ. Çурчĕсем шукăль, айлăк-тайлăккисене асăрхамарăм. Ялпа юнашар асфальт çул иртет. Кил-çуртра çут çанталăк газĕ çунать. Шывĕ те пÿртрех. Çакăн хыççăн хама пĕчĕк те пĕтсе пыракан яла çул кăтартса яракансене ĕненес килмерĕ, анчах вĕсен сăмахĕ тÿрре тухрĕ.

Урă мар водитель айăпĕпе çул çинче питех те нумай инкек пулса иртет. Руль умне ÿсĕр ларакана темĕн пек хытараççĕ – правине туртса илеççĕ, штраф хураççĕ, темиçе талăка хупса та лартаççĕ, анчах вĕсемшĕн пур пĕрех ик айкки те тăвайкки темелле.

Çак уйăхăн 10-12-мĕшĕсенче республикăра "Урă мар водитель" рейд йĕркеленĕ. Тăтăшах иртет вăл, анчах ÿсĕрле е мухмăрла çула тухнă водительсен йышĕ чакма пĕлмест. Хальхинче виçĕ кунра полици ĕçченĕсем 122 çынна тытса чарнă, вĕсенчен 47-шĕ хăйсем урă маррине тухтăрсем патĕнче тĕрĕслеттерме килĕшмен.

Ялта ĕç çукки çинчен калаçатпăр час-часах. Комсомольски район сайтне кĕнĕ май ĕç вырăнĕсем пуррине асăрхарăм. Тĕрлĕ хуçалăхра выльăх тухтăрĕ, зоотехник, агроном, инженер, механизатор тата ытти специалист кирлĕ. Пурне те тара илнĕ хваттерпе тивĕçтереççĕ. Ĕç укçи тĕрлĕрен. Сăмахран, выльăх тухтăрĕн – 10000 тенкĕ, тĕп агрономăн – 11142, трактористăн – 10000, дояркăн – 8000, хуралçăн – 5500.

Тÿскелсем районти ытти çыншăн тĕслĕх шутланаççĕ. Пур енĕпе те маттур вĕсем: ĕçлес, юрлас-ташлас тĕлĕшпе те, спортра та малтисен ретĕнче. Пĕр-пĕринпе туслă пурăнни йывăрлăха çĕнтерме пулăшать. Акă чылай çул маларах çамрăксем субботниксем йĕркелесе спортзал, ташă площадкипе парк тунă, темиçе пĕве пĕвеленĕ. Унта пулăсем янă.

– "Хресчен сасси" хаçатра хамăр ял çыннисен сăнĕсене куртăм та çав тери хĕпĕртерĕм,– эпир ăçтан килнине пĕлсен калаçăва тÿрех çакăнтан пуçларĕ Шупашкар районĕнчи Атăльялта пурăнакан Лидия Фадеева.– Пирĕн тăрăхра маттур та ĕçчен чăвашсем пурăнаççĕ. Вĕсене хаçатра кăларса пархатарлă ĕç тăватăр.