Архив - 5 Сен, 2015

100 çулти йывăç та çимĕç парать

Чăваш юрри-кĕвви Раççейĕпех янăратăр

Çулсем иртнĕçемĕн çамрăк чухне туса ĕлкĕреймен ĕçсемшĕн чун ыратать. Арçыннăн йывăç лартмалла, çурт хăпартмалла, ывăл-хĕр çитĕнтермелле теççĕ. Хваттер илнĕ-ха, çапах хам алăпа пÿрт çĕклеменшĕн ÿкĕнетĕп. Халĕ ĕç пуçласан укçа-тенкĕ çитереймесси хăратать. Патшалăхран кивçен илсен - тавăрса парасси.

Чăваш юррисем. Темĕн тĕрлĕ хитре сăвăсем. Тĕлĕнмелле илемлĕ сăмах çаврăнăшĕсем. Çĕнĕ пурнăç кĕввисемпе пĕрле сĕм авалхи çемĕсем те илтетпĕр. Вĕсем ĕмĕртен ĕмĕре куçса паянхи куна çитнĕ. Ватти-вĕтти пĕччен чух та, ушкăнпа та, ĕçре те, каннă вăхăтра та юрлаççĕ вĕсене.

Кăçалхи çулталăк уявсемпе пуян. Тăван çĕршывăн Аслă вăрçинче çĕнтернĕренпе 70 çул çитнине анлă уявларăмăр. Чăваш автономи облаçне туса хунăранпа 95 çул çитрĕ. Кунсăр пуçне Элĕк районне тепĕр хутчен йĕркеленĕренпе - 50 çул.

Вĕренÿ çулĕ пуçлансанах хăнăхнă йăлапа шкула ашшĕ-амăшĕн пухăвне пуçтарăнатпăр. Яланхи пекех шкул директорĕ чи малтан сăмах илет. Кăçалхи çĕнĕлĕхсемпе паллаштарать вăл. Тĕслĕхрен, пирĕн шкулта ачасем икĕ сменăпа вĕреннĕрен урок вăхăтне 45-рен 40 минут таран кĕскетме йышăннă. Апла тăк вĕсен çур сехет маларах пушанма май пулать. Уроксем хыççăнхи тÿлевлĕ кружоксенче хутран темĕн те пĕр тума, ÿкерме, ташлама хăнăхтараççĕ. Килте телевизор куриччен е компьютерпа выличчен вăхăта шкулта ирттерни тем тесен те усăллăрах.

Муркаш районĕнчи Катькасри Алексей Петров çĕрулми кăларатчĕ. «Ак çак ретсене çĕртме уйăхĕн 15-мĕшĕнче тин лартнă. Кур-ха, мĕнешкел шултра», - тет вăл хăпартланса. Хăй вăхăтĕнче Челябинска, Волгограда, Саратова çĕрулми сутма çÿренĕ Алексей Николаевич. «1955 çулта çунса кайрăмăр. Юрать-ха нÿхрепре 20 михĕ çĕрулми юлчĕ.

Шăпах çак вăхăталла, кĕркунне тĕлнелле, выльăх пуçтаракансем ялсенче ытларах курăнма тытăнаççĕ. Вăрттăнлăх мар: нумай чухне туяннă выльăха инçе илсе каймасăрах, çав вырăнтах, ял вĕçĕнчех е çырмарах, пусаççĕ. Какайне вара пасарта сутаççĕ е кÿршĕ регионсене ăсатаççĕ.

Явапсăрлăха усламçă хăй те ăнланать. Анчах капла вăхăт тата укçа-тенкĕ перекетленет-çке, çакна та лайăх пĕлет вăл.

Ывăнма пĕлет-и çамрăк кĕлетке? Кунĕпе ĕçлесен те каçхине вăййа тухас килет пĕве кĕнĕ хĕрĕн. Петĕрĕн ытамĕнче мĕнешкел лайăххине пĕлет вăл. Чуптуса та курнă. Пĕррехинче каччă ял хĕррине чĕнсен те хирĕçлемен Варвари. Унта, çын курман çĕрте, вăрттăн çимĕçе тутанса пăхрĕç вĕсем. Çак вырăнта темиçе те тĕл пулчĕç каярахпа. Юратакан çынсем пĕр-пĕринчен вăтанаççĕ-и? Хырăм юлнине пĕлсен çеç ял-йышран намăсланчĕ хĕр. Ашшĕ-амăшĕ мĕн калĕ тата? Нумай шухăшласа вăхăт ирттермерĕ хайхискер - хырăм пăрахма палăртрĕ. Юнашар ялти пĕр хĕрарăм пулăшрĕ ăна.

Указ Главы Чувашской Республики от 1 сентября 2015 года № 114 «О награждении Почетной грамотой Чувашской Республики».

Указ Главы Чувашской Республики от 2 сентября 2015 года № 115 «О награждении государственными наградами Чувашской Республики».