Архив - Окт 2014 - Хыпар

Тĕнчере çĕр кĕнчеле кăна мар, пурнăçра - вун-вун тĕрлĕ ыйту. Хăшне-пĕрне вăраха ямасăр татса пама тивет. Ун пек чух çын та, ял тăрăхĕн пуçлăхĕ те влаçăн çÿллерех тытăмĕнчи ертÿçĕрен е «халăх тарçинчен» пулăшу кĕтет.

Кĕрхи уй-хир ĕçĕсене ăнăçлă вĕçленĕ хыççăн Йĕпреç район администрацийĕ ял хуçалăх предприятийĕсен, хресчен-фермер хуçалăхĕсен ертÿçисемпе тата ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсемпе ирттернĕ канашлăвăн кун йĕркинче вырма пĕтĕмлетĕвĕ тĕп вырăнта пулчĕ. Тыр-пул ăстисем хăйсен черетлĕ тĕрĕслевне ăнăçлă тытни куç кĕретех: уй-хирте мĕн çитĕнтернине пĕтĕмпех ампар-кĕлете хывнă, кунпа пĕрлех çитес çулхи тухăç никĕсне хывассипе те начар мар ĕçленĕ. Çакă, паллах, савăнтарать, анчах мана мĕн пăшăрхантарчĕ-ха канашлура тухса калаçнă çынсен сăмахĕсене итленĕ май?

Шупашкар районĕнчи Атайкасси ял тăрăхне кĕрекен Сархурăн ялĕнче пурăнакансем çак уява чылай вăхăт чăтăмсăррăн кĕтрĕç. Тата - тĕплĕн хатĕрленчĕç. Кунта субботник, тасалăх кунĕ тăтăш ирттересси ырă йăлана кĕнĕ.

«Кÿршĕпе хутшăн та, чукмарĕ те ал айĕнчех пултăр», – тесе епле тĕрĕс каланă! Кÿршĕсемпе тăвансем пек пурăнни ытларах тĕл пулать-тĕр. Анчах пĕр-пĕр ыйтăва татса памашкăн суда çитнĕ тĕслĕх те сахал мар.

Мĕн унта, кÿршĕре?

Россельхознадзорăн республикăри управленине те кÿршисемпе кăмăлсăрланнă çырусем килсех тăраççĕ. «Чÿрече уçма май çук, тислĕк шăрши сăмсана çурать, тĕрлĕ шăна-пăван явăнать кăна», – тесе пĕлтернĕ пĕр çырура. Юнашар пахчари тислĕк купи канăç памасть иккен.

Ачалăхăм экологи тĕлĕшĕнчен таса та тирпейлĕ тапхăрта иртнишĕн çав тери савăнатăп. Çуллахи ăшă çумăра куç пек кĕтни паян та асрах. Вăл шăпăртатма чарăнсанах çерем çинче çара уран чупаттăмăр, кÿленчĕксенче пăркаланса выртакан мăнтăр ăмансене пуçтараттăмăр. Урана мĕнпе те пулин тăрăнтарасран е касса ярасран та хăраман... Ун пирки шухăшламан та! Чупнă та чупнă. Асамат кĕперĕ айĕнчен тухма ĕмĕтленнĕ.

Çăлпуç ялĕн старости Анатолий Иванов авăн уйăхĕнче сакăр вуннă тултарчĕ. Анчах ăна никам та çак çулсене памĕ: тĕреклĕ те яштака, типтерлĕ те вăш-ваш. Пăхсах паллă - кăмăллă çын. Ытлашши сăмах ваклама юратмасть. Уçăмлă калаçать. Вăл хисеплĕ те ĕçлĕ çын пулни тÿрех курăнать.

Тăван хуламăрта иртнĕ «Раççей - спорт çĕр-шывĕ» Пĕтĕм тĕнчери спорт форумĕнче Владимир Путин Президент Чăваш Енри чылай ырă пулăмпа пĕрлех демографи лару-тăрăвĕ лайăхланнине те кăмăлпа палăртрĕ. Ахальтен мар çакăн пек хаклав: республика ертÿлĕхĕ ку енĕпе палăрăмлă ĕçлет.

«Кушлавăш текен вун икĕ ял уйне» кĕрекен Кульцав ялĕнчен кăна хăй вăхăтĕнче вăйлă тыр-пул ÿстерсе «Социализм Ĕçĕн Паттăрĕ» ята тивĕçнĕ 13 çын тухнă. Вĕсем пурте иртнĕ ĕмĕрĕн 40-80-мĕш çулĕсенче пĕтĕм çĕр-шывĕпех чыс-сум çĕнсе илнĕ Вăрнар районĕнчи Ленин ячĕллĕ колхозра ĕçлесе пурăннă.

Революцичченхи Раççейре хĕрарăмсен гимназийĕсем пулнине пĕлетпĕр-ха. Пирĕн Чăваш тăрăхĕнче уçнă-и вĕсене тата унта камсем вĕреннĕ?

А.КУЗЬМИН, Н.КУЗЬМИНА.

Тăвай районĕ.

Чăваш тăрăхĕнче машинăпа трактор станцийĕсене хăçан йĕркеленĕ? Вĕсем ял хуçалăх предприятийĕсене еплерех пулăшнă?

Г.ТРОФИМОВ.

Шупашкар районĕ.