ЮРСЕН ЮРРИЙĔ. Юлия СИЛЭМ

Юр шурă тĕслĕ теççĕ. Тен, тĕрĕсех те мар çапла ăнлантарни. Килĕшме йывăр.

Юр çыннăн ăш-чикĕ, чун-чĕри, шухăш-кăмăлĕ пекех тĕрлĕрен пулать.

Авалхи пушарсемпе çапăçусем хыççăнхи юр – сарă-хăмăр тĕслĕ.

Вăрçă-харçă хыççăн ишĕлсе арканнă кăмакасен çывăхĕнчи хăрăм ларнă юр – кĕл пек, кĕмĕлленнĕ ватă çÿçĕ пек.

Хытса ларнă юн хыççăнхи – пăхăр тĕслĕ; тин юхнă юнпа пĕвенни чĕрене шăнтса пăрлантарасла, куçа шартарса ярасла йăмăх хĕрлĕ тĕспе витĕнет.

Хĕвел питтинче йăлтăртатакан юр ылтăн шывĕпе пĕрĕхнĕн йăлтăр та ялтăр çиçет, çуталать.

Аякран-аякран курăнса выртакан чăлт шурă тĕс те – ултавлă. Çывăхарах пырса пăхсан асăрхатăн: шап-шуррăн туйăнакан хир унтан та кунтан хĕреслĕ-пирлĕ çул-сукмаксемпе касăлса пĕтнĕ; лутра йывăç тĕмĕсем чĕмсĕррĕн хуралса лараççĕ, вăрман тăрăхĕсем те инçете-инçете тăсăлса шурă тĕсе сăнсăрлатаççĕ. Çав вăхăтрах хĕллехи çăра йывăçсем çинчи юр - çутă, таса; чăрăш лăссисем çинчи – çемçе, чун-чĕрене лăпкăлăх, канăçлăх кÿрет. Çĕрпе пĕлĕт пĕрлешнĕ вырăнти – çутă сенкер.

Хулари юр – кичем, тĕттĕм. Вараланчăк.

Пÿрт-çурт таврашĕнчи – урăхрах. Таптанса пĕтнĕ, лапчăнса хуралнă.

Кĕркуннехи юр - янкăр тÿперен те шурăрах, çутăрах.

Хĕллехи – куçа шартарать. Шартлама сивĕри ура айĕнче кăчăртатать. Унăн тĕсĕ тĕлĕнмелле хитре: сарă-кĕрен. Çĕршер те пиншер çăлтăр тапса тухнă кăчăр-кăчăр юр çине. Утнăçемĕн ура айĕнчен хĕм сирпĕнсе пырать тейĕн.

Çуркуннехи – шупка, сăрă.

Çуллахи юр та тĕл пулать. Уйрăмах – юлашки çулсенче. Вăл – кăвак.

Пур япалан та, пулăмăн та уйрăм палли пур ку тĕнчемĕрте.

Саманине, шăпине кура кашниех хăй евĕр куратпăр тĕссене. Анчах та шел, пуртех те тавçăраймастпăр çакна, уйăрса илейместпĕр. Кашнинех пÿрмен-тĕр ăнланма, туйма. Пурнăç тăлпанин, лăсканин куçĕ – витĕртерех, çивĕчрех, паллах. Пурнăçĕн хĕл сиввине утса çитни – тĕссене еплерех уйăрать, ăшшĕ. Пăтраштармасть юрсен юррине.

1993.