Комментировать

Пÿрте шĕкĕ ерчĕ, мĕнле майпа пĕтерме пулать-ши?

Петр ТИХОНОВ.

Элĕк районĕ.

Пÿрте шĕкĕ ернине сиссенех унпа кĕрешме пуçламалла. Шĕкĕ тапăннине пÿрт пĕренисем е йывăç сĕтел-пукан çинчи пĕчĕк шăтăксем курăнкаланинчен пĕлме пулать. Пĕрене çинче сарă тусан купи курăнчĕ-тĕк - ку шĕкĕ витĕр тухнă пĕрене юлашкийĕ. Çĕрле шĕкĕ сехет пек шакканă сасă кăларать.

Шĕкĕне пĕтерме пит ансатах мар. Тăватă тĕслĕ шĕкĕне палăртаççĕ пĕлекенсем. Йывăçа, пĕренене, сĕтел-пукана сиенлекенни - шĕкĕ - нăрăн хурчĕ /личинки/. Шĕкĕ нăрри пĕрене шăтарса тухнă хуртăн çулĕ çине çăмарта тăвать. Çăмартаран 2-4 эрнерен хурт-шĕкĕ тухать. Вăл йывăçа çĕнĕ йĕр хывса кăшласа ÿсет, хăйне тухмалăх йывăç хăвăлĕ туса нăрă пулма 3-4 эрнелĕх шăпланать. Унтан нăрă пулать те каллех çăмарта хывать.

Сарă тусан купине асăрхасан пĕтĕм çурта тĕрĕслесе тухмалла. Сăрламан вырăнсенче ытларах палăрать унăн ĕçĕ. Шывлă имçампа усă курсан шĕкĕне витĕ­­млĕрех пĕтерме пулать. Перчетке, хÿтлĕх маски тăхăнса шĕкĕ шăтăкĕсене шприцпа имçама ямалла. Пĕренесене темиçе хутчен тапхăрăн-тапхăрăн инсектицидпа /хурт кăпшанкăсене пĕтерекен наркăмăш/ сĕрмелле.

Шĕкĕ нÿрĕк çĕрте лайăх ĕрчет. Çавăнпа пÿрт-çурта яланах уçăлтарса типĕтсе тăни пĕлтерĕшлĕ. Тĕпсакайне çуркунне уçмалла. Шĕкĕ нăррисем тĕттĕ­ме, нÿрĕке кăмăллаççĕ. Июнь пуçламăшĕнче тĕпсакайне тасатмалла, урай хăмисене те дихлофос е çавăн евĕр хутăшпа пĕрĕхмелле. Çак ĕçе çу каçиччен икĕ-виçĕ хут тумалла.

Шĕкĕне пĕтермелли имçама лавккасенче туянма пулать. Килте те имçама хатĕрлеме май пур. Темиçе тĕслĕх илĕпĕр.

•  3 пай скипидарпа 1 пай краççын хутăшĕ.
•  Нафталина /2 тÿме/ 100 грамм бензинра ирĕлтернĕ хутăш.
• Хăвăр хатĕрленĕ шĕвеке 10 мл шприца тултармалла, шăтăксене туличченех ямалла, çиелтен замазкăпа е парафинпа /çăкăр çемçипе те юрать/ хупламалла.
•  Пĕренесене 60 градус вĕри сывлăшпа вĕртерсе хĕртсен те шĕкĕ çăмартисем, хуртсем пĕтеççĕ. Вĕри хум пĕренене пĕр сантиметр пек çапмалла.
•  Сĕтел-пукана пĕр-икĕ талăклăх - 5-15 градус сивве кăларса лартни те шĕкĕрен хăтăлма пулăшать.

Тата çакна каламалла. Тĕрлĕрен сăрă, лак, пушартан сыхламалли пропитка, тăвар шывĕпе йĕпетнĕ йывăç япала патне шĕкĕ питех пымасть.