Тантӑш № 38 (4757) 07.10.2021

Кил-çуртне чăваш тĕррисемпе илемлетесшĕн

Амăшĕ вĕтĕ шăрçапа, хăюпа е хĕресле тĕрленине пĕчĕк чухнех сăнама юратнă вăл. Ун çумĕнчен кайма пĕлмен хĕр пĕрчи. Çывăх çынни асăрхаман чухне пуçланă ĕçне вăрттăн алла илсе пусмана илемлетме васканă. Çук, хăй хыççăн йĕр хăварман, çыпăçуллă алăллăскер йĕппе çиппе килĕшӳллех вылянтарнă. Сăмахăм Шупашкарти 6-мĕш шкулта вĕренекен Злата Яблокова пирки.

Асламăшне тĕлĕнтернĕ

Иртнĕ çулхи раштав уйăхĕнче Злата Чăваш наци библиотекинче уçăлнă «Асамлă тĕрĕ» кружока çӳреме тытăннă. «Эпир кун пирки ăнсăртран пĕлтĕмĕр. Мана ĕçтешĕм библиотекăра чăваш тĕррине тĕрлеме вĕрентни, хăй унта çӳреме тытăнни пирки каласа кăтартрĕ. Киле таврăнсан Златăна пĕлтертĕм те — савăннипе мачча таран сикрĕ. Тем пекех вĕренесшĕнччĕ вăл. Чăваш тĕррин кружокне çав кунранпа пĕр сиктерми çӳрет», — каласа кăтартрĕ амăшĕ Надежда Николаевна. Ансатах мар пулин те Златăн алли ку ĕçе малтанхи кунранах çыпăçса пынă. Чăваш тĕррин вăрттăнлăхне кĕске хушăрах хăнăхса çитнĕ хĕрача. Яла кайсан асламăшне илемлĕ ал тутрипе тĕлĕнтернĕ вăл. «Сахал мар тĕрленĕ хам пурнăçăмра. Анчах та кунашкал кăткăссине мар. Ку тĕрре пĕлейместĕп çав эпĕ, хĕрĕм», — тĕлĕннипе мăнукĕн парнине енчен енне çавăра-çавăра пăхнă. Хитре ал тутрине куç тĕлне пулакан вырăна хунă.

Злата пушă вăхăтра аллине тӳрех пир пусмапа йĕппе çип тытать халь. Чăваш тĕррин пĕлтерĕшĕ, пуянлăхĕ пирки сехечĕ-сехечĕпе каласа кăтартма пултарать. Авалхи тĕрĕсене те вулама пĕлет. «Малтан аплах сăнаса пăхман. Халь тĕрĕ-эреш çинчен куçа илейместĕп, уйрăмах яла кайсан. Аслăрах çултисен арча тĕпĕнче вăл пуянлăх паянхи кун та упранса юлнă. Вĕсенче мĕн чухлĕ ăсталăх, тăрăшулăх, чунлăх, чăтăмлăхпа ыркăмăллăх. Кашни ĕçĕ паха та хаклă. Кĕпи-саппунне те, тутăрне те, сурпанне те, вырăн таврашне те тĕрлеме мехел çитернĕ. Кашнине чун витĕр кăларнă, çавăнпа илемлĕ, çавăнпа тыткăнлаççĕ те. Кружока çӳренĕ май чылай вăрттăнлăха ăша хыврăм. Тĕслĕхрен, пирĕн тĕрĕ — чи кăткăсси. Тӳнтер енчен яп-яка вăл, пĕр çĕвĕ те çук. Ман шухăшпа, çакă чăваш халăхĕ тирпейлĕ те ĕçчен пулнине пĕлтерет. Епле вĕреннĕ-ши тата кам вĕрентнĕ-ши вĕсене тĕрлеме – çакăн пирки ялан пуçа вататăп. Ытти халăхăннипе пăртак та тӳр килмест пирĕн эреш», — тĕлĕнсе калаçрĕ 11 çулти хĕр пĕрчи. <...>

Лена АТАМАНОВА.

 ♦   ♦   ♦

Стипендия за творческую устремленность

Среди одаренных детей, удостоившихся именной стипендии Главы Чувашии Олега Николаева, оказалась и скрипачка Чебоксарской детской музыкальной школы имени В.П. Воробьева Елизавета Фомина, воспитанница заслуженного работника культуры России и Чувашии Натальи Серегиной.

Высокие достижения и активное участие Елизаветы в творческих проектах, благотворительных концертах и культурно-массовых мероприятиях, конкурсах и фестивалях стали возможны благодаря упорству и трудолюбию в занятиях, творческой активности. Более 80 успешных выступлений и звания лауреата международных, всероссийских, республиканских конкурсов и фестивалей, более 50 выступлений в городских и республиканских культурно-массовых, концертных и благотворительных мероприятиях – таковы итоги творческого роста юной скрипачки за последние три года.

По итогам 2020 года Елизавета была удостоена именной стипендии главы администрации города Чебоксары для одаренных и талантливых детей и молодежи. В 2021 году достигнута новая высота – звание стипендиата Главы Чувашии. <...>

Вера ШУМИЛОВА.

♦   ♦   ♦

Легких денег не бывает...

В течение лета я старалась заработать на поездку в Санкт-Петербург и на другие жизненно необходимые мелочи и не думала, что попаду на уловки мошенников. В наследство от дяди нам достался ветхий домик в пригороде, который требовал много уборки и крупного ремонта. Целыми днями я работала там: таскала в овраг кучу деревьев, помогала семье по дому, клеила потолок и обои, клала затирку между каждой плиткой пола. Не скажу, что было тяжело, но из-за муторной и долгой работы затекало тело и начинали болеть мышцы. Работа продолжалась почти каждый день и могла затянуться до позднего вечера. Даже в дождь я не отдыхала! Казалось, что дела закончились, но появлялись новые. За каждую работу семья награждала меня деньгами, которые я откладывала для осуществления большой мечты. В этот бесконечный труд вкладывала все свои силы и по сей день вкладываю, потому что легких денег не бывает.

«Как скоро все это закончится? Когда уже доделаем баню, посадим великолепный сад, будем ухаживать и прекрасно жить?» – думали мы по вечерам, усталые от работы. Я очень хотела помочь семье, ведь нужны немалые деньги на покупку строительных товаров.

В один из вечеров в социальных сетях наткнулась на новость. На странице у моей одноклассницы было обĕявление, где говорилось, как можно увеличить денежный доход. Конечно, это привлекло мое внимание, ведь она моя подруга, плохого не посоветует. Я ей написала, после чего она скинула мне контакты одного молодого человека, который сообщил, что можно выиграть деньги в два, а то и в три раза больше, но сумму придется делить пополам. Я обрадовалась, подумала про себя: «Неужели этот день настал? Неужели я и вправду могу заработать и помогать семье?!» Глаза загорелись, я быстренько перевела тысячу рублей на его номер телефона. Этот молодой человек все понятно и хорошо обĕяснял, говорил, что позже напишет. Сначала он сказал, что выиграл крупную денежную сумму, позже написал, что проиграл ее. Я начала переживать, писать ему сообщения. Он ответил мне через день, сказал, что нужно выложить такую же новость на своей странице, как и у моей подруги. Чтобы к нему пришли новые люди, то есть мои друзья и перевели деньги, а он раз-делит их пополам между нами. А им попытается помочь заработать. Тут я почувствовала неладное: казалось, что где-то такое уже видела и слышала. Решила написать своей однокласснице, вернул ли он ей деньги. Она ответила, что нет. Я очень расстроилась. Молодой человек начал меня игнорировать и продолжает делать это по сегодняшний день. До нас с подругой дошло, что он зара-батывает деньги на наших друзьях и так по цепочке. Оказывается, мы сами порой помогаем мошенникам... <...>

Саша САВЕЛЬЕВА.

♦   ♦   ♦

Пахчара ĕçлерĕмĕр

Акă сисĕнмесĕрех юпа уйăхĕ те çитрĕ. Таврара ылтăн кĕркунне хуçаланать. Йывăçсем хĕрлĕ, сарă тумпа витĕнчĕç. Вăрмана кайсассăн пĕр-пĕр юмаха лекнĕнех туйăнать. Епле илемлĕ-çке ылтăн кĕркунне!

Çанталăк лайăх тăнине кура иртнĕ кану кунĕсенче çемьепе пĕрле садра ĕçлерĕмĕр, тирпейлерĕмĕр, илем кĕртрĕмĕр. Кунĕ ăшă, хĕвеллĕ тăчĕ. Атте ватă улмуççи, чие, слива йывăççисен турачĕсене касрĕ. Эпир вĕсене пĕр купана пуçтарса çунтарса пытăмăр. Епле кăмăллă пулчĕ ĕçлеме çав кун.

Сад пахчинче тирпей-илем кĕртнĕ хыççăн çĕнĕ хунавсем лартрăмăр: груша, хурлăхан, абрикос, слива. Атте улма-çырла йывăççисем валли пĕчĕк шăтăксем чаврĕ, асаннепе анне тислĕк хучĕç, эпĕ вара вĕсене шăварса пытăм. Кайран асанне çамрăк хунавсене патакпа тĕревлесе çыхса хучĕ. Ушкăнпа ĕçлеме мĕн тери аван иккен! «Ирина, çак пĕчĕк хунавсене санăн тимлĕн пăхса тăмалла. Выльăхсем кĕресрен, шăшисем амантасран сыхла. Темиçе çултан çитĕнсе çитĕç те пире çимĕçпе савăнтарĕç», — терĕ мана асанне. Ĕçсене вĕçлесен тулли кăмăлпа киле васкарăмăр. <...>

Ирина КОШЕЛЕВА.

♦   ♦   ♦

Сана сума суса, вĕрентекен!

Вĕрентекенсен кунĕнче шкул ачисенчен чылайăшĕ хăйĕн юратнă учительне чечек çыххипе саламлама васкать. Кăçал та çак уявран айккинче юлмарăмăр, пĕлӳ тĕнчине çул уçса пыракансене асăнмалăх парнесем патăмăр.

Учитель пулма нумай вăй-хăват тата чăтăмлăх кирлĕ, мĕншĕн тесен вăл чи кăткăс та йывăр профессисенчен пĕри шутланать.

Эпĕ ăс пухакан шкулта кашни вĕрентекен хăйне евĕрлĕ. Вĕсем мĕнпур ачан пуласлăхĕшĕн тăрăшаççĕ, йывăр лару-тăру сиксе тухсан ăна çĕнтерме пулăшаççĕ. Эпир учительсене хисеплетпĕр, яланах пирĕншĕн пулнине, лайăххинчен япăххине уйăрма вĕрентнине нихăçан та манмастпăр, тав тăватпăр.

Кушкă шкулĕнче вĕреннĕ май кунти учительсене аса илмесĕр май çук. Пирĕн класс ертӳçи, вырăс чĕлхипе литература вĕрентекенĕ Марина Портнова иккĕмĕш анне вырăннех. Ырă кăмăллăскер пире çур сăмахранах ăнланать, вĕренӳре хавхалантарать, йывăр самантра чуна ăшă сăмахпа лăплантарать. <...>

Серафима САМАКОВА.

www.hypar.ru