Геннадий Айхи (1934–2006)

Геннадий АЙХИ (Геннадий Николаевич Лисин) 1934 ҫулхи августӑн 21-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Çӗньялта ҫуралнӑ. Патӑрьелти педагогика училищине тата СССР писателӗсен союзӗ ҫумӗнчи А.М. Горький ячӗллӗ Литература институтне пӗтернӗ. Мускавра В.В. Маяковский музейӗнче ӗҫленӗ. Чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ, тӗрлӗ халӑх литературине чӑвашла куҫарас енӗпе питӗ нумай ӗҫленӗ. Вӑл хатӗрленӗ «Чӑваш поэзийӗн антологийӗ» ЮНЕСКО пулӑшнипе Англире, Венгрире, Францире тата ытти ҫӗршывсенче тухнӑ.

1994 ҫулта Геннадий Николаевича «Чӑваш Республикин халӑх поэчӗ» хисеплӗ ят панӑ. Вӑл – Чӑваш АССРӗн К.В. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн (1990 ҫ.), А.Белый, Б.Пастернак, Ф.Петрарка ячӗллӗ премисен, Франци Академийӗн Поль Дефей ячӗллӗ премийӗн (1972 ҫ.) тата Венгри Халӑх Республикин литература, театр тата музыка Агенствин (АРТИСЮС) премийӗн (1978 ҫ.) лауреачӗ. Ӑна Венгрин Культура министерствин «Эндри Адине асӑнса» (1987 ҫ.) медальпе тата ытти сумлӑ наградӑсемпе чысланӑ. Геннадий Айхи – ӳнер тата литература Орденӗн (Франци, 1998 ҫ.) командорӗ.

Тӗнчипе паллӑ сӑвӑҫӑн тӑван чӗлхипе ҫырнӑ сӑввисем «Аттесен ячӗпе» (1958), «Утӑм» (1964), «Палӑрӑм» (1971), «Чӗрӗ тӗвӗ» (1975), «Сӑвӑсем» (1980) тата ытти кӗнекесенче пичетленнӗ. 2008–2009 ҫҫ. унӑн «ҫырнисен пуххи» Шупашкарта виҫӗ томпа кун ҫути курнӑ.

Сӑвӑҫ 2006 ҫулта вилнӗ.

Геннадий Айхи – чӑваш тата тӗнче литературисен классикӗ. Петӗр Хусанкайӑн пархатарлӑ ӗҫне малалла тӑсса. Европӑри, Азири тата Америкӑри халӑхсене чӑваш халӑхӗн авалхи сӑмахлӑхӗпе, культурипе тата ку чухнехи литературипе паллаштарас тӗлӗшпе вӑл вышкайсӑр пысӑк ӗҫ туса хӑварнӑ.

ЯТСӐР СӐВӐ

(Юлташ вулаттарнӑ ҫыру)

1954