Archive - Раштав 2016 - Хыпар

Хĕллехи каç кĕске, хăвăрт тĕттĕмленет. Вăхăт кая юлнине пăхмасăр «Свобода» хуçалăх ертӳçисем пысăк мар пӳлĕмре хĕрсех темĕн сӳтсе яваççĕ.

"Лайăх упăшкапа пурăнатăп вĕт. Мана начар пулни килĕшмест, — вăхăтăн-вăхăтăн шӳтлесе кăмăла уçать çурт тĕпелĕнче ниçта кайса кĕрейми ăшталанакан кинемей. Елчĕк районĕнчи Тӳскелти Лидия Кузьмина мăшăрĕпе чăн та мухтанма тивĕç. Иван Павлович пирус туртмасть, эрех-сăрапа туслă мар, ылтăн алăллă. Тимĕртен темĕн ăсталама та пултарать. Вăтăр çул каяллах хăй тĕллĕн трактор пуçтарнă. Ун чухне хальхи пек мотоблоксем пулман. "Иж-Планета" мотоколяска моторне вырнаçтарнă техника паянхи кун та чупать. Пĕчĕк прицепа кăна пысăккипе улăштарнă. "Алла тимĕр-тăмăр тытма пăрахсанах чирлеме пуçлать. Ялан унăн мĕн те пулин тумалла", — палăртать мăшăрĕ. Тимĕр шăратса тĕрлĕ япала хатĕрленисĕр пуçне çуртра йывăçран касса ăсталанисем те пур: алăк, шифоньер тата ытти те. Ял тăрăхне тивĕçтерекен мĕнле те пулин обĕект /сăмахран, шыв колонки\ стройран тухсан ун патне чупаççĕ, вăл яланах пулăшма хатĕррине пĕлеççĕ.

Сивĕрен хӳтĕлеме

Юр ӳкнĕ, пахчара шăплăх хуçаланать. Çак вăхăтра та садра ĕç самай: улма-çырла йывăç-тĕмне шартлама сивĕрен, кăшлакан чĕрчунсенчен упрамалла.

Сада юр ытларах тултарма тăрăшмалла. Вăл хулăн выртсан тăпра патне сивĕ сывлăш çитеймест, çĕр ытлашши шăнмасть. Юр 10 см çӳллĕш кăна пулсан усси сахал. Вăл сăтăр кăна кӳрет. Мĕншĕн тесен хĕвел пайăрки ун çине ӳкеймест, çĕре сивĕрен хӳтĕлемест.

Вăрмар районĕнчи Арапуçри почта уйрăмĕнче Надежда Дмитриевăпа Галина Тимофеева пысăк сумкисене тăрăшсах çĕнĕ хаçат-журналпа тултарчĕç. Унтан йывăрскерсене хулпуççи урлă çакса çула тухма хатĕрленчĕç.

- Арапуç пысăк ял, 600 кил ытла. Урамĕсем вăрăм, кунне вунă çухрăм утма тивет. Çавăнпа унта иккĕн ĕçлетпĕр, - терĕ Галина Тимофеева.

Ĕмĕр сакки сарлака тенĕ. Пурăнан пурнăçра темĕн те курма, илтме тивет. Темле пăтăрмаха та çакланатăн.

Таса çĕрулми çитĕнтересчĕ

Витаминсем пĕтмеççĕ-и?

Ăшă вите кирлĕ

Техĕмлĕх курaкĕсем

Декабрист чечекре

Çĕрулмин кутăрка /парша/ чирне мĕнле пĕтермелле-ши?

В.МОРОЗОВА.

Куславкка хули.

Пирĕн пахчасенче çитĕнтерекен тĕп культурăсенчен пĕри — çĕрулми. Ахальтен мар ăна халăхра иккĕмĕш çăкăр теççĕ. Управра аван выртать, çавăнпа ăна кашни килтех хĕл каçмалăх çитĕнтереççĕ.

Пахчаçимĕçе, аш-какая, пулăна, сĕт-турăх юр-варне этем ĕлĕкренех саппаслама тăрăшнă. Улма-çырла тапхăрпа çеç пулать-çке, выльăха пуссан та пĕр харăсах çисе янин усси сахалрах. Тĕрлĕ мелсемпе хатĕрленĕ саппаса: типĕтнĕ, тăварланă, йӳçĕтнĕ, тĕтĕмленĕ т.ыт. Чăваш шăрттанĕ, чăкăчĕ инçе çула тухаканшăн чи пĕлтерĕшлĕ япаласен шутĕнче пулни паллă.

Сысна тирĕ ытти выльăхăнни пек çăра çăмпа витĕнмен. Сивĕрен ăна шăрт пачах та хӳтĕлеймест. Тир айĕнчи çу сийĕ çеç шăнасран хӳтĕлет. Çавăнпа сыснана ăшă вите кирлех. Сивĕ витере сыснан ăшăнма нумай энерги пĕтет, унăн иммунитет вăйсăрланать, чирлеме пултарать. Чирленĕ выльăха сиплесси çăмăл маррине аван пĕлетпĕр.

Çулла пылчăкра йăваланать пулин те тирпейсĕр тесе калаймăн сысна пирки. Вăл хăйĕн айне нихăçан та вараласа выртмасть, йăвинчен пăрăнса каяшлать. Ирхине кăларма хăнăхтарсан хăех пĕрре çӳренĕ тĕле çӳрет, урайĕнчи улăм хăвăрт вараланмасть.

Кăшкар ути /щавель/. Кăшкар утин йӳçенкĕ çеçкине ача чухне кам çимен? Унăн пылакрах тунине тутанассишĕн ятарласа уя чупнă. Кăшкар ути çуркунне юр ирĕлсе пĕтнĕçемĕнех симĕс çулçине кăларать. Ревень пекех, чи малтан тухса организма витаминпа тивĕçтерме пулăшать. Нумай çул пĕр вырăнта ӳсет, пăхма пăрахсан та аптрамасть. Хăй тĕллĕн ӳсекен тĕссем чылай. Тăпрана тиркемест, анлă сарăлнă курăк. Культурăланă сортсем шултра çулçăллă, сĕтеклĕ.